Αι Αθήναι

5.5.2010

(Ονειρεύτηκα πως μας ξεναγούσε η Άρτεμις Σκουμπουρδή στην πόλη των Αθηνών...)

"...Η λέξη Ψυρής, δηλαδή, σημαίνει Ψαριανός, διότι τα Ψαρά λέγονταν παλαιότερα Η Νήσος Ψύρα ή Ψυρίη. Όταν λοιπόν εσείς λέτε στους φίλους σας "πήγα στου Ψυρή", είναι σαν να τους λέτε "πήγα στου Ψαριανού ή στων Ψαριανών τα μέρη", που βέβαια η ράχη τους δεν είναι καθόλου ολόμαυρη, αλλά με την αλλαγή της δημογραφικής συνθέσεως... μαύρη μαυρίλα πλάκωσε, μαύρη σαν καλιακούδα. Ίσως, δε, έχετε δειπνήσει στο γνωστό εστιατόριο ΄΄Τάκη 13" και έχετε αναρωτηθεί ποιος είναι αυτός ο Τάκης, κανένας χουλιγκάνος της θύρας 13; Όχι, αγαπητοί μου, η οδός Τάκη ονομάστηκε έτσι από τον Τάκη ή Τάτση, ο οποίος στην ελληνοαρβανίτικη διάλεκτο είναι ο ''Δημητράκης", και κάποτε ζούσε κάπου εδώ ένας Αρβανίτης με αυτό το όνομα, εξ ου και η βρύση του Τάτση, η οποία υπήρχε στην οδό Τάτση. Δηλαδή είχαμε μια βρύση που πήρε το όνομα ενός Αρβανίτη, ο οποίος έδωσε το όνομά του ακολούθως σε μιαν οδό, και το οποίο στη συνέχεια έγινε και το όνομα ενός εστιατορίου, όπου πηγαίνουμε εμείς για νέκταρ και αμβροσία. Τώρα βέβαια θα μου πείτε, η ονοματοθεσία τι είναι κατ' ουσίαν; Δεν είναι η διαιώνιση ενός ιδιωτικού ονόματος, κάποιου ιδιώτη δηλαδή, που σφράγισε με την παρουσία του, τη ζωή και τις δραστηριότητές του, μιαν εποχή εις ταύτην την πόλιν; Ε, ναι, αυτό είναι. Και ιδού ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Η στάσις Αγγελοπούλου αλλά και η ομώνυμη περιοχή, πλησίον της οδού Κοδριγκτώνος, ονομάστηκαν από την αθηναϊκή οικογένεια των Αγγελοπούλων Αθανάτων, η οποία είχε στην κυριότητά της μεγάλην έκτασιν ακινήτων. Την παράδοση της φήμης συνεχίζει όπως βλέπετε η Γιάννα Αγγελοπούλου, που ενυμφεύθη κ.λπ. κ.λπ., αλλά δεν είναι ώρα τώρα για κουτσομπολιό.
- Η Γαργαρέτα κάτω από τον λόφο του Φιλοπάππου και με όριο την λεωφόρο Συγγρού από την αθηναϊκή οικογένεια του Γαργαρέτα. Θεός σχωρέστους.
- Το Γουδί από την οικογένεια Γουδή.
- Το Δουργούτι απ' τον Δουργούτη.
- Τα Εξάρχεια από τον Ηπειρώτη παντοπώλη Έξαρχο.
- Η περιοχή Θων (Αλεξάνδρας και Κηφισίας γωνία) από την έπαυλη του Νικολάου Θων, οικονομικού συμβούλου του Γεωργίου του Α΄.
- Το Καματερό από τον βυζαντινό άρχοντα Καματηρό.
- Η περιοχή Κολιάτσου από κτήματα της οικογενείας Κολιάτσου.
- Ο Κοπανάς απ' τον Κοπανά.
- Το Κουκάκι από τον Γεώργιο Κουκάκη, αλλοτινό εργοστασιάρχη σιδερένιων κρεβατιών.
- Η περιοχή Κυπριάδου από την εταιρεία Κυπριάδης - Κυριαζής και σία, η οποία έκτισε τον συνοικισμό.
- Η Λαμπρινή προς τιμήν του Σουλιώτη οπλαρχηγού Λάμπρου Βεϊκου.
- Οι Λόφοι Σκουζέ και Στρέφη, από τους Σκουζέ και Στρέφη αντίστοιχα. Μα καλά, αυτοί όλοι ως αλλοτινοί ιδιοκτήτες έχουν πεθάνει, τα ίδια ονόματα θα κρατούμε ες αεί;
- Στην περιοχή Μακρυγιάννη, στη συμβολή των οδών Μακρυγιάννη και Διάκου, ήτανε κατά τους επαναστατικούς χρόνους η (μοναχική) οικία του στρατηγού Μακρυγιάννη, οπότε... Αααα, εδώ, πάω πάσο, Μακρυγιάννης ίσον Θεός, δεν αλλάζει εδώ το όνομα με τίποτα. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου δηλαδή στεγάζεται πλησίον της αλλοτινής εκείνης οικίας, θα μπορούσε επομένως να λέγεται ΄΄Μακρυγιάννειον Βιβλιοφιλικόν Ίδρυμα΄΄ ή κάτι τέτοιο - αλλά θυμίζει κάτι από γεροντοκόρους και θα στενοχωρούσε, οπότε...
- Η Άρτεμις της Αμαρύνθου, η Αμαρυσία Άρτεμις ουσιαστικά έχει δώσει το όνομά της στο Αμαρούσιον. Εδώ δηλαδή έχουμε μια θεά, που δοξάζω το όνομά της.

[Στο σημείο εκείνο του ονείρου ήλθε μπρος στα μάτια μου η εικόνα ενός αιματοβαμμένου βωμού, και μια ελαφίνα έτρεχε πέρα μακριά με κατεύθυνση παρθένα δάση. Κάποια στιγμή η έλαφος μού γύρισε το βλέμμα, και τότε είδα να τρέχει δάκρυ από τον έναν οφθαλμόν της. Πάνω στη στιγμή πέρασα στο επίπεδο της αφύπνισης και το δάκρυ ήτανε ένα καζανάκι που έτρεχε και το οποίο το κακόφτιαξε ο υδραυλικός μας και μάλιστα δεν μου έδωσε και απόδειξη ο κανάγιας. Σαν να με σκούντησε εκείνη τη στιγμή κάτι και αποχαιρέτησα το χαμένο παρελθόν.]..."

(Κ. Μπίρης, Αι τοπωνυμίαι της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών, εκδ. ΤΑΠΑ, Αθήναι 2005.)