Ναταλία Μελά

6.5.2011

 Στο εργαστήριό της δούλευε με έναν οξυγονοκολλητή/συγκολλητή κ.λπ., τον Τάσο, ρωμαλέο και πολυτεχνίτη (και κρυφο-γλύπτη, όπως έδειξαν οι φωτογραφίες του κινητού του). Την ώρα που εισήλθαμε ο Τάσος έβαφε ένα περιστέρι με μεγάλες πλατιές πινελιές, πιτσούνι μεγαλομέγεθες με σώμα πήλινο κανάτι και φτερά κεραμιδένια, στερεωμένα πάνω σε δυο πλευρικούς σιδερένιους άξονες. Θα ανοίξουν τα μάτια των επισκεπτών όταν το δουν σε κάποια γκαλερί της Σκουφά. Καθόταν στην καρέκλα του καλλιτέχνη. Ρωτούσαμε απαντούσε. Κάποια στιγμή κάπνισε και ένα πουράκι. Όταν ο λόγος βγαίνει αργός, είναι λιτός και προσπαθεί να συμπυκνώσει στα ολίγα τα βασικά διδάγματα και τις ουσίες της ζωής, τότε το βλέμμα ας αρκεστεί στον λόγο των ίδιων των έργων. Να σε ξυπνήσει κοκοράκι να σε τρυπήσει κατσικάκι, ο Προμηθέας είν' δεσμώτης τον προσκυνά η ανθρωπότης. Το μάρμαρο έρχεται άμορφο, μια μάζα, ένας όγκος, και ή δουλεύεται κατευθείαν είτε κατόπιν επεξεργασίας από μαρμαροτεχνίτη, κάποιον από εκείνους που εργάζονται πάνω ή δίπλα στην οδό Αναπαύσεως. Ο χαλκός μια χρυσίζουσα πλάκα, κόβεται εύκολα και κολλιέται. Μεγάλα τα βάρη των έργων, ασύλληπτα τα πολλά μηνύματά τους, οι συμβολισμοί τους, άπιαστος ο αριθμός των εργατοωρών των ανθρώπων της τέχνης, πάνω στο τραπέζι ή πάνω στα σκαλιά για να ''χτυπήσουν'' το κεφάλι.
(Εσείς τι σκέφτεστε δηλαδή όταν βλέπετε έναν κόκορα; Τη μάχη των δύο φύλων; το ημερήσιο κάλεσμα της Δημιουργίας; την αιώνια αναπαραγωγή των όντων που βουτάνε τυφλά και ακούσια στη θάλασσα της ζωής; Ή το εξώφυλλο στο "Η Άνδρος του Ανδρέα Εμπειρίκου";)
 Εάν σκεφτούμε ότι η έκδοση της Εκδοτικής Αθηνών γύρω από τη Μυθολογία αποτελείται από 5 τόμους, τότε και τα... εγγόνια της γλύπτριας (που νομίζω ότι είναι μαθηματικοί, ο γιος πάντως αρχιτέκτων και η κόρη επίσης καλλιτέχνις) θα αποθεώνουν τα πανάρχαια όντα, ατελείωτα γενεαλογικά δέντρα, γάμοι και ενώσεις, θεοί και ήρωες, σε κάθε γωνιά ή εσχατιά της Ελλάδος ''ζεις τον μύθο σου", με μια μοίρα παλιά (κι όχι με μπίρα ξανθιά, όπως θέλει η διαφήμιση). "Ο μύθος είναι πιο αληθινός από την ιστορία", θα ξαναπεί. (Την ακούω να επαναλαμβάνει σταθερά, λόγια κομμένα από συνεντεύξεις, μα η ζωή είναι τελικά μία, άμα ήσουν στου Απάρτη, χίλιες φορές θα το πεις.) Είναι βλέπεις και το διαχρονικό ταξίδι του μύθου που τον καθιστά πάντοτε επίκαιρο. Ας πούμε ο Ησίοδος μάς λέει ότι από το Χρυσό Γένος πάμε στο Σιδηρό, δηλαδή από την άνετη στην άγρια ζωή. Το ακούς αυτό και λες πως ναι, σήμερα κυβερνά τον κόσμο αυτό το άγριο βλέμμα, η βαρβαρότητα της ένδειας, είσαι άνεργος θα σε τρώγει το ημίφως είσαι άστεγος θα κουκουλώνεσαι με χαρτόνια είσαι χρεωμένος θα δώσεις το κορμί σου. Πού η νεότερη σεισάχθεια του Σόλωνα; Πουτάνες με ωραία γιλέκα καταντήσαμε, απλώς δεν βάζουμε ταμπέλα στο μανίκι ούτε ροζ φωτάκι στην παράγκα.
Τέλος πάντων, ήθελα να ρωτήσω και για την αυτοκτονία του Άρη, κάπως δείλιαζα. Τελικά την ανάγκασα φαίνεται να πει με σκυμμένο κάπως το βλέμμα, θύμηση κακιά ("μας τάραξε όλους"), πως "τελευταία δεν ήταν καλά" και κάτι για ''παράκρουση". Οι αυτοκτονίες γίνονται τα αινίγματα της ψυχής. Όλοι αυτοί οι Καρυωτάκηδες. Αλλά και αυτός που έψαχνε για κάποια δευτερόλεπτα η γλύπτρια να βρει το όνομά του, που ''τελείωσε'' βρε τη ζωή του στο Σκαραμαγκά, που έχει γράψει "Το ελληνικό φως", καλέ πέστε τον... Ο Περικλής Γιαννόπουλος, "έχω διαβάσει όλο το έργο του". 
Είχα δει και μια εκπομπή του Παρασκηνίου, 2001, "Με εργοδότη τη ζωή". Εκεί μιλούσε τι ωραία τραγουδιστικά η Ελένη, πες την Νίτσα Κωνσταντινίδη, αδελφή του Άρη. Μου αρέσει μια σκηνή όπου κουτσαίνοντας, "έχω κι ένα σίδερο στο πόδι", πάει να ανέβει μια σκάλα εξωτερική σιδερένια φιδογυριστή, την οποία προσέθεσε με το ζόρι στο σπίτι της Αίγινας ο Άρης (ακούς εκεί στο σφυρί το σπίτι Μόραλη! δώσε 1.000.000 ευρώ και το παίρνεις) γιατί δεν ταίριαζε στις αρχές του. Συγχωρεμένη πλέον κι αυτή όπως και η άλλη η αδελφή η Ηρώ, γυναίκες άλλης Ελλάδας, που βάζανε το ψωμί πάνω στην άμμο και το κάτουρο για το δήγμα της μέλισσας, σε κλαίω πατέρα 8 του Μαγιού που τα' λεγες. 
Διάβαζα και το βιβλίο του Άρη "Αμαρτωλοί και κλέφτες" (από Άγρα) και είμαι στη σελίδα 37, όπου ο Άρης ''πιάνει'' έναν άλλο εκπρόσωπο του μεταμοντερνισμού, τον Τζέιμς Στίρλινγκ, και ''εκθειάζει'' με το σκώμμα και την ειρωνεία τα ''παραστρατήματά'' του, αφού έχει μιλήσει προηγουμένως για ψεύτικη αρχιτεκτονική, για κλοπή της αρχαιότητας, για κτίσματα που σε κάνουν να νιώθεις απαξιωμένο μυρμήγκι, για χτήρια-χτικιά που εγκληματούν εις βάρος του σώματος, του πνεύματος, της ψυχής. Στην εκπομπή του Παρασκηνίου θα δείτε το σπίτι της Αναβύσσου, της Αίγινας, των Σπετσών το δικό του, το "Ξενία" της Μυκόνου και ξεναγός ένας Κύπριος επιχειρηματίας που τον λένε Λούη, αν δεν κάνω λάθος. Παίρνουμε το μήνυμα ότι το σπίτι είναι ''δοχείον ζωής'' και ότι εάν θες να μάθεις πού οφείλεται η δυστυχία του κόσμου και η έλλειψη χαράς δες τα κτήρια που σε περιβάλλουν: τα σκεπτόμουνα αυτά όλα χθες το πρωί σε έναν στενό ανήλιαγο διάδρομο του κτίσματος της ΙΗ΄ ΔΟΥ Αθηνών περιμένοντας στην ουρά για να καταθέσω τη δήλωσή μου, άντε μετά να δεις χαρούμενο υπάλληλο μέσα σε αυτές τις εργατικές κατακόμβες.

Τελικά κάπως ξεχαστήκαμε με την κουβέντα κι ο Τάσος τής λέει ότι έχουν έλθει να την πάρουν. Δίνει μια φουριόζα και σηκώνεται από τον θρόνο. Πενήντα κεφάλια τη χαιρετούν κι από πάνω ένα ελενίτ πείθει ότι άμα γνωρίζεις μιαν επιστήμη μπορείς να κάνεις ακόμη και στην ύπαιθρο θαύματα, η γνώση κουβαλιέται παντού, ακόμη και με τρίκυκλο. Βαριά η πόρτα του εργαστηρίου θα πέσει σαν μαρμάρινη πλάκα και το θαμπό φως της ογδόης απογευματινής θα κλείσει τα μάτια των αγαλμάτων, θα κυκλώσει σαν μαύρος χιτώνας τον μέλανα κόκορα με φτερά σαν ανεμόδαρτα λέπια. Ενώ τα εκατοντάδες σκονισμένα εργαλεία θα γυρίσουν μπρούμυτα για να ξαποστάσουν λιγάκι. Αυτό το πολύπαθο καλέμι θα ήθελα μονάχα να δω, αυτό που χτίζει τους μηρούς και πλάθει τους βραχίονες πολεμιστάδες μυτερούς κι "αγνώστους Βησσαρίωνες".

Υ.Γ.: Στη χθεσινή συνάντηση έλαβαν μέρος κατά σειρά εμφανίσεως οι Ηλέκτρα Δεμοίρου, Αλεξάνδρα Παναγή, Μάρω Τσίκα, Ιωάννα Γαλανάκη και Αγγελική Γιώτη.