Οι Οινούσσες του Αιγαίου:
Το πιο τρελό ελληνικό νησί του κόσμου
Ένα μικροσκοπικό νησί και σχεδόν καθόλου τουρίστες: Η περιγραφή των Οινουσσών στον ταξιδιωτικό οδηγό ηχεί ειδυλλιακή.
Εδώ ζουν πλούσιοι Έλληνες - κι αυτοί μπορούν να γνωρίζουν ποιο είναι το πιο ωραίο μέρος! Ωστόσο ο Stephan Orth θα το έμαθε: το νησί αυτό είναι προπάντων κατάλληλο για παράδοξες εκπλήξεις.
Το μοναδικό ξενοδοχείο των Οινουσσών έκλεισε αυτό το καλοκαίρι. Κατασκευαστικές ελλείψεις, επείγουσες εργασίες ανακαίνισης. Είναι 7 η ώρα το απόγευμα, έχω μόλις φτάσει στο μικρό αιγαιοπελαγίτικο νησί και ευχαρίστως θα ήθελα να αποφύγω να διανυκτερεύσω σε κανένα καλντερίμι. Σε ένα από τα τρία μπαρ του λιμανιού ακούγεται δυνατή μουσική, ίσως κάποιος εκεί μπορεί να με βοηθήσει.
Aγγελίες
Από τη στεγασμένη ταράτσα προσφέρεται το ακόλουθο σκηνικό: πίσω από τον πάγκο στέκεται ένας εύσωμος τύπος, χονδρολαίμης, ο οποίος έχει μια καταπληκτική ομοιότητα με τον μπάρμαν της ταινίας "From Dusk till Dawn" (εκείνον που έκρυβε τα μαχαίρια κάτω από το γιλέκο). Οι μοναδικοί του πελάτες είναι δύο μεθυσμένοι νεαροί, οι οποίοι χορεύουν αγκαζέ μια μπαλάντα των Σκόρπιονς του έτους 1982. Ενώ οι νεαροί τραγουδούν περιπαθώς το στίχο "This Is the Place where I Belong", συνειδητοποιώ στιγμιαία πόσο λίγο ταιριάζει αυτός ο στίχος με την περίπτωσή μου.
"Είσαι τυχερός", μου κράζει ο μπάρμαν, "έχουμε ένα δωμάτιο για σένα". Έπρεπε μόνο να το προετοιμάσουν, κι έτσι ήμουν αναγκασμένος να περιμένω για πολύ. Ο μπάρμαν έχει έναν φορητό υπολογιστή πίσω από τον πάγκο, ψάχνει στο YouTube τραγούδια περασμένων δεκαετιών, και η ηχητική του εγκατάσταση αντηχεί με την ένταση μιας ντισκοτέκ. Καμία αμφιβολία: ο κύριος της ταινίας "From Dusk till Dawn" έχει αποφασίσει να με κάνει να περάσω τον χρόνο της αναμονής όσο πιο βασανιστικά γίνεται.
"It's Fun to Stay at the Y-M-C-A" (ακριβώς, θα δεχόμουν οιοδήποτε κατάλυμα προκειμένου να φύγω από εδώ), "Dance the Night Away" (ελπίζω να μην κρατήσει τόσο πολύ), "Relax (Μην το κάνεις)" (Ε, εσείς οι δύο, ξεκουραστείτε, και τώρα μη βγάλετε τα T-Shirts σας για να αερίζεστε κουνώντας τα στον αέρα!), "I Want to Break Free" (Κι εγώ επίσης! Αφού μόλις οι δύο νεαροί γυμνόστηθοι Έλληνες με λάγνες χορευτικές κινήσεις κυκλώνουν το ξύλινο τραπέζι μου και μιμούνται το βίντεο του τραγουδιού, με το να καθαρίζουν σαν ηλεκτρική σκούπα και με τρόπο παντομίμας το δάπεδο του μπαρ).
Στο δωμάτιο έπρεπε να βάλεις ένα χεράκι
Τελικά, το καλοκαιρινό μου χιτ της βραδιάς "Room is Ready", παίχτηκε από τον μπάρμαν. Μου συστήνεται ως Περικλής και με οδηγεί με το μοτοσακό του μέσα από τα στενά δρομάκια του νησιού των 400 κατοίκων. "Είναι ένα στούντιο με κουζίνα, κανονικά θα το ανοίγαμε σε δυο μέρες περίπου", μου εξηγεί με τη βαριά φωνή του αρειμάνιου καπνιστή.
Σε αυτές τις 2 ημέρες θα έπρεπε μάλλον να απομακρύνουν από το τραπέζι της κουζίνας το χτυπητό αυτοκόλλητο "I Love Dildo". Διαφημίζουν ένα εξειδικευμένο κατάστημα με σεξουαλικά βοηθήματα και παιχνίδια ενηλίκων, που έχει στην προσφορά του ακόμη και "τατουάζ". Τι ωραία λέξη, σκέπτομαι, κλειδώνω την πόρτα δύο φορές και πηγαίνω να κοιμηθώ.
Το άλλο πρωί ήθελα να δώσω στις Οινούσσες ακόμη μία ευκαιρία. Η περιγραφή των Οινουσσών στον ταξιδιωτικό οδηγό ακούγεται με τέτοιον τρόπο ωσάν το 17 τετραγωνικών χιλιομέτρων νησάκι του ΒΑ Αιγαίου απέναντι από την Χίο να αποτελεί έναν ανεξερεύνητο παράδεισο, τον οποίον μέχρι τώρα ελάχιστοι τουρίστες έχουν επισκεφθεί. Για τον λόγο αυτόν αναχωρώ: Θέλω να εξερευνήσω ένα ελληνικό νησί, που να είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα, που να μην έχει χάσει τον αυθεντικό του χαρακτήρα από την επέλαση των μεγάλων τουριστικών ρευμάτων.
Oι Οινούσσες έχουν επιπλέον μιαν ξεχωριστή ιστορία: Από εδώ κατάγονται ορισμένοι από τους πιο πετυχημένους εφοπλιστές και θαλασσοπόρους της Ελλάδας.
Σε καθέναν φανοστάτη του δρόμου είναι χαραγμένη μια άγκυρα, στην πλατεία του νησιού είναι εγκατεστημένες τράπεζες γύρω από μια πελώρια πυξίδα. Το λιμάνι, σκέτος ζωγραφικός πίνακας, περιβάλλεται από μπρούντζινους ανδριάντες ναυτικών, οι οποίοι ατενίζουν τη θάλασσα με γυμνούς μετάλλινους οφθαλμούς. Στη βάση τους έχουν χαραχθεί ονόματα που σχεδόν όλα τους φέρουν ως επώνυμο τα: Λεμός, Πατέρας και Ποντικός.
"Οι εφοπλιστικές οικογένειες έχουν αποκτήσει πολύν πλούτο με το εμπόριο, και με το χρήμα τους έχουν ανοικοδομήσει το νησί", εξηγεί μια εύσωμη μοτοσικλετίστρια που φορεί ένα καπέλο του μπέιζμπολ. Δείχνει τα φροντισμένα λευκά σπιτάκια, το πεντακάθαρο λιμάνι, τα εργοτάξια. "Χωρίς αυτούς όλα αυτά δεν θα υπήρχαν." Η κοινότητα των Οινουσσών ανήκει στις πιο πλούσιες ελληνικές κοινότητες, ακόμη και ορισμένα μέλη της οικογένειας Ωνάση έχουν εδώ τις βίλλες τους.
Οι τουρίστες τούς είναι αδιάφοροι
Οι περισσότεροι επισκέπτες δεν έρχονται από το εξωτερικό, αλλά είναι Έλληνες ομογενείς που κάνουν εδώ τις διακοπές τους και οι οποίοι τον υπόλοιπο χρόνο ζουν στη Νέα Υόρκη, στη Μελβούρνη ή στο Λονδίνο. Κάμποσοι επισκέπτες έρχονται κάθε καλοκαίρι εδώ με το πλοίο από το γειτονικό και πιο μεγάλο σε έκταση νησί της Χίου. Για τους λόγους αυτούς, οι Οινούσσες δεν έχουν ακόμη βλαφθεί από το ξένο τουριστικό ρεύμα, το ακριβώς αντίθετο: οι τουρίστες εδώ είναι αδιάφοροι. Το χρήμα τους εδώ δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, κι έτσι κανείς δεν τους κυνηγά.
Αυτό γίνεται φανερό στο κεντρικό διαφημιστικό σύνθημα του νησιού, "Ελάτε στο πιο σημαντικό Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας", όπως διαβεβαιώνει και ένας πληροφοριακός οδηγός που έχει εκδοθεί από την ελληνική κυβέρνηση. Το Μουσείο αυτό ανοίγει κάθε μέρα όλη την εβδομάδα από τις 10 ως τις 12 η ώρα - πράγμα άβολο για επισκέπτες ολίγων ωρών, καθώς τα κανονικά δρομολόγια σε φέρνουν εδώ στις 1 το μεσημέρι και η αναχώρηση γίνεται το πρωί στις 7. Στέκομαι μπροστά στην είσοδο και η ώρα είναι 5 και 10, ένας κόκκινος κουβάς και μια σφουγγαρίστρα αποκλείουν τη διέλευση. Ο φύλακας του μουσείου, γύρω στα 80, με ένα ασπρόμαυρο καρό πουκάμισο και ένα ηλιοκαμένο πρόσωπο, πλησιάζει σερνάμενος φορώντας τα καφετιά δερμάτινα πέδιλά του και ανακοινώνει: "Μην περιμένετε στον ήλιο. Πηγαίνετε να πιείτε έναν καφέ και ελάτε σε 20 λεπτά που ανοίγουμε".
Τα οστά της φάλαινας και τα πολεμικά πλοία
Μισή ώρα αργότερα περνώ βιαστικά ανάμεσα σε παλαιομοδίτικες βιτρίνες με τύπους καραβιών σε μιαν πλακόστρωτη αίθουσα, που μυρίζει κόλλα. Απέξω μπαίνει σερνάμενος ο φύλακας του μουσείου, αυτός όλη την ώρα κάτι μασούλαγε κάπου γύρω από το Μουσείο και τρώγει κάνοντας θόρυβο. Με ένα ρολό κουζίνας καθαρίζει τα τζάμια και τους πίνακες στους τοίχους. Μπορεί κανείς να δει φαλαινοθηρικά πλοία από αληθινά οστά φάλαινας, πολεμικά πλοία του 18ου αιώνα με αξιοθαύμαστες φιγούρες στρατιωτών - και ένα πλήθος από φορτηγά πλοία, των οποίων τα πρωτότυπα βρίσκονται καμιά εκατοστή μέτρα μακρύτερα. "Αυτά ανήκαν στους εφοπλιστές των Οινουσσών", λέει με καμάρι ο φύλακας του μουσείου. Ένα ρολόι κατάδυσης του 1942 όπως και ορισμένα κεραμικά από την Εποχή του Χαλκού συμπλήρωναν τη συλλογή. Λίγο μετά τις 7 η πόρτα κλείνει πίσω μου, το μουσείο κλείνει.
Άλλα στιγμιότυπα του ταξιδιού μου στις Οινούσσες (πιο σύντομα, της Οδύσσειάς μου στις Οινούσσες):
■ μια ανώφελη συζήτηση με τη μοναδική οδηγό ταξί του νησιού (αυτή εκμεταλλεύεται τη μονοπωλιακή της θέση και ζητεί 50 ολόκληρα ευρώ για μια κυκλική περιήγηση του νησιού)
■μια εκδρομή στην παραλία του νησιού ("Μια σύνοψη", που θα έλεγε και ο Loriot με το χαλικάκι των 10 μέτρων και τις 3 ομπρέλες)
■ μια μάταιη παραγγελία από το σουβλατζίδικο "Souvlaki Kostas" ("Ζητούμε συγγνώμη, αλλά ο μάγειράς μας λείπει στην ηπειρωτική Ελλάδα")
Σε ένα καφέ με μιαν επωνυμία που δεν λέγεται, εργάζεται η οδηγός ταξί ως μαγείρισσα και σερβιτόρος. Μου λέει ότι μπορεί να μου προσφέρει ή τοστ ή κρέπα, εγώ παραγγέλλω τοστ με ζαμπόν και τυρί, συνοδευτικά έχει βάλει και ορισμένα αλατισμένα σνακ στο πιάτο.
Σε λίγο έρχονται και κάθονται στο διπλανό τραπέζι ορισμένοι γκριζομάλληδες ναυτικοί, αυτοί χαιρετούν με φιλικό χαμόγελο. Πού και πού σερβίρονται βουνά οι διαφορετικοί ψαρομεζέδες στο τραπέζι τους. Εδώ ο τουρίστας με το τοστ, εκεί η ψαρολιχουδιά για τους ναυτικούς - αυτό είναι το μεσημεριανό δύο ταχυτήτων στις Οινούσσες. Με κάποια ζήλεια κρυφοκοιτάζω τα καλαμάρια και τις πελώριες γαρίδες. Το μόνο από το οποίο δεν θα ήθελα να δοκιμάσω είναι από τον μεγάλο σκοτεινό σωρό των κομμένων στα δυο αχινών, οι οποίοι μοιάζουν με μαύρες καστανιές.
"Έλα, δοκίμασε από δω", λέει ένας συμπαθής καπετάνιος που φοράει γυαλιά, ο οποίος μάλλον έχει παρατηρήσει το βλέμμα μου - και μου προσφέρει έναν αστακό και ένα κουταλάκι του τσαγιού. Τώρα δεν είναι αγένεια να τον τεμαχίσεις ηρωικά: το εσωτερικό του που το φωτίζει το πορτοκαλί, μυρίζει άμμο θαλάσσης, όλο υγρασία και αλμύρα.
Το ωραιότερο ποδοσφαιρικό στάδιο του Αιγαίου
Ας το δεχτώ απλά, ότι στις Οινούσσες τίποτε δεν συμβαίνει όπως κανείς το περιμένει. Την απόδειξη βεβαίως ότι εγώ πραγματικά βρέθηκα στο πιο τρελό ελληνικό νησί του κόσμου δίδει τελικά, αν κάνει κανείς έναν περίπατο, το ποδοσφαιρικό στάδιο, που το συναντά κανείς προτού εισέλθει στον οικισμό. Ένα στάδιο με το πιο μοντέρνο γρασίδι και με προβολείς υψηλής τεχνολογίας, με μια κερκίδα 1.000 καθισμάτων κατασκευασμένη από φίνα πέτρα και δίπλα μια θεατρική σκηνή: σε όλο το Αιγαίο δεν βρίσκει κανείς μια τέτοια -ασύγκριτη- πολυτελή αρένα. Συμπτωματικά, είναι ο Σοφοκλής εδώ, ο αρχιτέκτονας που έχει κατασκευάσει το στάδιο πριν από 13 χρόνια. Με καμάρι με ξεναγεί ολόγυρα.
"Αγαπώ αυτό το στάδιο. Κάθε καλοκαίρι έρχομαι εδώ από την Αθήνα, για να δω εάν όλα παραμένουν εντάξει." Η μεγαλόπρεπη κατασκευή κόστισε ακριβά, γύρω στα 5 εκατ. δολάρια ΗΠΑ. "Την πλήρωσε ένας εφοπλιστής - επιχειρηματίας, ο οποίος τον υπόλοιπο χρόνο μένει στο Λονδίνο." Αυτός σε όλη του τη ζωή δεν πρέπει να πληρώσει εισιτήριο, διαβεβαιώνει ο Σοφοκλής και ψευτογελάει.
Πόσες λοιπόν ποδοσφαιρικές ομάδες υπάρχουν στις Οινούσσες? "Μία. Αυτή παίζει με ομάδες από τη Χίο." Έρχονται πολλοί θεατές? "Υπό κανονικές συνθήκες γύρω στους 200, μια φορά όμως το καλοκαίρι έφτασαν τους 600". Δηλαδή ήλθαν όλοι οι κάτοικοι του νησιού? "Όχι, τόσοι γίνονται οι θεατές όσο υπάρχουν οι επισκέπτες στο νησί!"
Ίσως να έρχονταν και άλλοι ακόμη, εάν οι Οινούσσες διέθεταν ένα ξενοδοχείο.
Μτφρ.: Π.Χ.
