Από μια συνέντευξη του Πέτρου Μάρκαρη (spiegel, 8.10.2001)

08.10.2001

SPIEGEL: [...] Πού οφείλεται το γεγονός ότι η νεοελληνική λογοτεχνία μάς είναι μέχρι τώρα (2001) σχεδόν άγνωστη;
Markaris: Ίσως στο ότι οι Έλληνες για μεγάλο χρονικό διάστημα αισθάνονταν ότι ανήκουν λογοτεχνικά στα Βαλκάνια. Αλλά εμείς όλο αυτό το διάστημα νιώθουμε καθαρά πως είμαστε Δυτικοευρωπαίοι λογοτέχνες. Στη λογοτεχνία μας για πολλά χρόνια το κέντρο βάρους ήταν η ποίηση. Εμείς οι Έλληνες αγαπούμε τα ποιήματα και απαγγέλλουμε ακόμα και τις καθημερινές. Για τον λόγο αυτόν, οι ποιητές μας είναι πιο γνωστοί από τους πεζογράφους μας. Θυμηθείτε μόνο τους δύο Νομπελίστες μας, Γιώργο Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη. Γι' αυτό, στα μυθιστορήματά μας το βαρύνον δεν ήταν η υπόθεση, αλλά η γλώσσα. Αυτό όμως έχει αλλάξει δραστικά τα τελευταία 10 χρόνια (1991-2001). Τώρα υπάρχουν συγγραφείς και με μεγάλη αφηγηματική ικανότητα αλλά και με φροντισμένη πλοκή. Για παράδειγμα ο Νίκος Θέμελης με το βιβλίο του "Η Ανατροπή", ένα πραγματικά ευρωπαϊκό μυθιστόρημα.

SPIEGEL: Εδώ και πολλά χρόνια έρχεστε σε επαφή με την παγκόσμια λογοτεχνία, μεταφράζετε Γερμανούς συγγραφείς από τον Γκέτε ως τον Μπρεχτ. Πώς φτάσατε στον "Φάουστ";
Markaris: Είμαι ένα παράξενο κράμα. Ο πατέρας μου ήταν Αρμένιος, η μητέρα μου Ελληνίδα, κι εγώ μεγάλωσα στην Κωνσταντινούπολη. Αποφοίτησα εκεί από ένα αυστριακό Γυμνάσιο. Μετέπειτα πήγα στη Βιέννη και στη συνέχεια για έναν χρόνο στη Στουτγκάρδη. Κατά 90/% η κουλτούρα μου είναι γερμανική.

SPIEGEL: Κι ωστόσο γράφετε στα ελληνικά, γιατί;

Markaris: Επειδή είναι η μητρική μου γλώσσα. Αλλά γράφω και στα τουρκικά και στα γερμανικά.

SPIEGEL: Τι διαφοροποιεί αυτές τις τρεις γλώσσες;
Markaris: Τα τουρκικά καταρρέουν στη λογοτεχνία. Δεν υπάρχει καμία σημαντική διαφορά μεταξύ της καθομιλουμένης και της τουρκικής λογοτεχνικής γλώσσας. Αντίθετα, οι Έλληνες διαθέτουν μια κατά πολύ ρέουσα γλώσσα. Στα ελληνικά δεν μπορείς να φτιάξεις μικρές προτάσεις. Όταν μετέφραζα τη "Μητέρα κουράγιο" του Μπρεχτ, συναντούσα τεράστια προβλήματα. Στη φράση για παράδειγμα

"Das Frühjahr kommt. Wach auf, du Christ!", υπάρχουν μόνο 7 λέξεις, και δεν είναι δυνατόν να τη μεταφράσει κανείς με σύντομο τρόπο.

SPIEGEL: Και πώς λύσατε το πρόβλημα;

Markaris: Απλώς κάτι σκόπιμα παρέλειψα, ώστε να συμφωνεί ο αριθμός των συλλαβών. Στα γερμανικά πάντοτε εκπλήττομαι για τις γλωσσικές δυνατότητες. Μου φαίνονται καμιά φορά απεριόριστες.

[...]

SPIEGEL: Η πρωτεύουσα εμφανίζεται στα μυθιστορήματά σας δυσάρεστη, Μολώχ βουλωμένος από την κυκλοφοριακή συμφόρηση, οι κάτοικοί της διψούν για λίγο καθαρό αέρα.

Markaris: Η πόλη δεν είναι παράδεισος. Οι Αθηναίοι ζουν όλη τη μέρα τους στην κόλαση διεκδικώντας το δίκιο τους, ενώ λίγες ώρες τις νύχτες τις περνούν στον Παράδεισο. Γιατί η αθηναϊκή νύχτα είναι υπέροχη για όποιον αγαπά τη νυχτερινή ζωή.

[...]

INTERVIEW: JOACHIM KRONSBEIN

Μτφρ. αποσπασμάτων: Π. Χριστοφιλίδης