3.3.2011
Ο πολιτισμός περνάει πάντοτε σαν λεπτότατο νήμα από την τρυπίτσα της βελόνης. Είναι η εκεχειρία, η προσωρινή συνθήκη ειρήνης στην αδιάκοπη μάχη της ζωής. Στην παρέλαση των όντων, κι αφού τίγρεις και λέαινες έχουν επιδείξει το επιβλητικό ανάστημά τους, υπάρχει κι ένα μικρό περιθώριο κατά το οποίο λαλούν μια δράκα αηδόνια και περνούν ασύνταχτοι οι αμνοί. Ο πολιτισμός είναι ένα ευχάριστο διάλειμμα στην πανταχού παρούσα βαρβαρότητα. Αν ήταν ποδοσφαιρικός αγώνας, ο πολιτισμός θα κατελάμβανε το χρονικό πλαίσιο της διακοπής ανάμεσα στα 2 ημίχρονα. Οι άνθρωποι του καιρού μας είναι τόσο βυθισμένοι στη θάλασσα των υποχρεώσεών τους, που κι αν τους δοθεί έστω και για λίγο η ευκαιρία να σηκώσουν τα κεφάλια τους πάνω από την επιφάνεια του νερού για να αγναντέψουν το πράσινο των απέναντι βουνών, ας πούμε, ταχύτατα ένας ορμητικός χείμαρρος τους καταβιβάζει και πάλι μέσα στο ασφυκτικό ενυδρείο τους. Η μουσική είναι ένα απαλό χάδι που γαργαλάει τα ωτία, ο κινηματογράφος μια παραίσθηση ή απάτη των αισθήσεων, το θέατρο μια ψευδαισθησιακή μεταφορά σε μιαν άλλη κοσμική πραγματικότητα. Μηνύματα, ιδέες, αντιλήψεις και αφορισμοί, λίγο κατρακυλούν από τα μάτια στην ψυχή και από τα ωτία στο πνεύμα, λίγο ταρακουνούν τον παχυδερμισμό και την ακινησία της βασικής στάσης μας μέσα στα ταραγμένα ρεύματα του κόσμου, και αμέσως μετά εξατμίζονται: επιστρέφουμε στο βάρβαρο και στο ζωώδες των υποχρεώσεων, στο χώρο όπου δεν βρίσκει κανείς καμία εκλέπτυνση, παρά μόνο την αιώνια πίεση του ζυγού του χρόνου και την αυτοδέσμευσή μας απέναντι στο βιοτικό καθήκον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι άραγε ο πολιτισμός ως αμελητέα μειονότητα του χρόνου, ως μια προσωρινή και φευγαλέα επαφή, ως ένας φτερωτός θίασος ικανός να στήσει τον χάρτινο πύργο του πάνω στην άμμο που τη δέρνουν οι αστραπές και οι άνεμοι; Διάβασες ένα καλό βιβλίο. Απόλαυσες μια έξοχη θεατρική παράσταση. Παρακολούθησες ένα καλομονταρισμένο κινηματογραφικό έργο. Και λοιπόν; Τι στ' αλήθεια άλλαξε μέσα σου; Ποίος ο βαθμός της επίδρασής τους; Άφησαν κανένα ζωηρό αποτύπωμα που θα χάραζε μια κατεύθυνση ζωής; Έχω σοβαρές αμφιβολίες επ' αυτού. Βλέπω γύρω μου πρόσωπα και θεατές, ακροατές και φιλόμουσους που αισθάνομαι ότι αποδιδράσκουν για λίγο από τη βαρβαρότητα και επιστρέφουν καταπτοημένοι πάλι σε αυτήν. Εντωμεταξύ, κάποια μουσική συμφωνία ίσως σκούντηξε λιγάκι τον πέπλο των βασικών τους συνηθειών και έσπασε την εξωτερική κρούστα της ύπαρξής τους. Εάν ο πολιτισμός θέλαμε να έχει διαρκή επίδραση και παρουσία, θα έπρεπε να τον φανταστούμε σαν έναν επίμονο ιό που δεν σε αφήνει σε ησυχία, που ανεβάζει τον πυρετό της διανοητικής και πραξιακής σου ταυτότητας, που σε στέλνει κάθε λεπτό στο νοσοκομείο, άρρωστο από προβληματισμούς, διλήμματα και ενοχές. Η εργασία αποπλανεί από το αγνό φυτώριο του πολιτισμού, και η οικογένεια μετατρέπει το μέλος της σε έναν "πατάτα" (σικ) που αυνανίζεται αισθητικά μπροστά στην οθόνη και αφήνει αλάδωτα τα γρανάζια της πνευματικής του εγρήγορσης και της κοινωνικής του συνείδησης. Ο υλικός πολιτισμός εν πολλοίς από τη δική του πλευρά γεννά κάθε ώρα άπληστα γουρούνια, βρώμικους εξουσιαστές, φιλήδονους και αυτιστικούς διαχειριστές, μαφιόζους και πορνικά όντα. Ο πολιτισμός είναι το ουράνιο τόξο, ο μετεωρίτης, το άπιαστο φυσικό φαινόμενο που θα το κοιτάξεις με ειδικά γυαλιά κάποια μεταμεσονύχτια ώρα, ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο που αν συμβεί (άπαξ) στ' αλήθεια μπορεί να επικαθορίσει τον ρυθμό και τον τρόπο της ζωής. Ώρες ώρες νομίζοντας ότι ασχολούμαι με τον πολιτισμό, νιώθω πως ποτίζω λουλούδια που δεν ζουν παρά μερικές μόνο ημέρες. Ο πληθωρισμός, δε, των πολιτιστικών δρωμένων τής σήμερον είναι ένα σκόρπισμα επιφάνειας, παρά μια επίγνωση βάθους, μια ζάλη και ένα τελάλισμα παρά η θεμελίωση μιας σταθερής μύησης και αναδόμησης. "Μας ακουμπάει" θα έλεγε κάποιος Δροσογιάννης για τον σύγχρονο πολιτισμό, όπως τυχαία και συμπτωματικά μας ακουμπάει ένας αγκώνας μέσα στο συρρέον πλήθος. Μας ακουμπάει, απλώς - γιατί αν είχε στερεωθεί μέσα μας, με τόσα κείμενα, με τόσες ακροάσεις και θεάματα, τότε ουδέν έγκλημα θα πράτταμε, όπως κάνουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε ή αντιθέτως σκόπιμα ενεργώντας αλλά ζητώντας την παράλυση της συναίσθησης της σκοπιμότητάς μας, εις βάρος των συνανθρώπων μας. Αμόλα καλούμπα. Άσε τον χαρταετό του πολιτισμού να πάει σε ξένες πολιτείες, εκεί που δεν είναι περιθώριο, αλλά βασική δομή του κοινωνικού συστήματος. Ας μην μεγαλοποιούμε λοιπόν τις πολιτιστικές μας συμμετοχές και εμπειρίες αλλά ας αναλογιζόμαστε αν υπάρχει κάποια απτή απόδειξη ή κάποια φανερή συνέπεια της επαφής μας με τα πολιτιστικά πράγματα, είτε εντός είτε γύρω μας.
Πέτρος Χριστοφιλίδης
Ο πολιτισμός περνάει πάντοτε σαν λεπτότατο νήμα από την τρυπίτσα της βελόνης. Είναι η εκεχειρία, η προσωρινή συνθήκη ειρήνης στην αδιάκοπη μάχη της ζωής. Στην παρέλαση των όντων, κι αφού τίγρεις και λέαινες έχουν επιδείξει το επιβλητικό ανάστημά τους, υπάρχει κι ένα μικρό περιθώριο κατά το οποίο λαλούν μια δράκα αηδόνια και περνούν ασύνταχτοι οι αμνοί. Ο πολιτισμός είναι ένα ευχάριστο διάλειμμα στην πανταχού παρούσα βαρβαρότητα. Αν ήταν ποδοσφαιρικός αγώνας, ο πολιτισμός θα κατελάμβανε το χρονικό πλαίσιο της διακοπής ανάμεσα στα 2 ημίχρονα. Οι άνθρωποι του καιρού μας είναι τόσο βυθισμένοι στη θάλασσα των υποχρεώσεών τους, που κι αν τους δοθεί έστω και για λίγο η ευκαιρία να σηκώσουν τα κεφάλια τους πάνω από την επιφάνεια του νερού για να αγναντέψουν το πράσινο των απέναντι βουνών, ας πούμε, ταχύτατα ένας ορμητικός χείμαρρος τους καταβιβάζει και πάλι μέσα στο ασφυκτικό ενυδρείο τους. Η μουσική είναι ένα απαλό χάδι που γαργαλάει τα ωτία, ο κινηματογράφος μια παραίσθηση ή απάτη των αισθήσεων, το θέατρο μια ψευδαισθησιακή μεταφορά σε μιαν άλλη κοσμική πραγματικότητα. Μηνύματα, ιδέες, αντιλήψεις και αφορισμοί, λίγο κατρακυλούν από τα μάτια στην ψυχή και από τα ωτία στο πνεύμα, λίγο ταρακουνούν τον παχυδερμισμό και την ακινησία της βασικής στάσης μας μέσα στα ταραγμένα ρεύματα του κόσμου, και αμέσως μετά εξατμίζονται: επιστρέφουμε στο βάρβαρο και στο ζωώδες των υποχρεώσεων, στο χώρο όπου δεν βρίσκει κανείς καμία εκλέπτυνση, παρά μόνο την αιώνια πίεση του ζυγού του χρόνου και την αυτοδέσμευσή μας απέναντι στο βιοτικό καθήκον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι άραγε ο πολιτισμός ως αμελητέα μειονότητα του χρόνου, ως μια προσωρινή και φευγαλέα επαφή, ως ένας φτερωτός θίασος ικανός να στήσει τον χάρτινο πύργο του πάνω στην άμμο που τη δέρνουν οι αστραπές και οι άνεμοι; Διάβασες ένα καλό βιβλίο. Απόλαυσες μια έξοχη θεατρική παράσταση. Παρακολούθησες ένα καλομονταρισμένο κινηματογραφικό έργο. Και λοιπόν; Τι στ' αλήθεια άλλαξε μέσα σου; Ποίος ο βαθμός της επίδρασής τους; Άφησαν κανένα ζωηρό αποτύπωμα που θα χάραζε μια κατεύθυνση ζωής; Έχω σοβαρές αμφιβολίες επ' αυτού. Βλέπω γύρω μου πρόσωπα και θεατές, ακροατές και φιλόμουσους που αισθάνομαι ότι αποδιδράσκουν για λίγο από τη βαρβαρότητα και επιστρέφουν καταπτοημένοι πάλι σε αυτήν. Εντωμεταξύ, κάποια μουσική συμφωνία ίσως σκούντηξε λιγάκι τον πέπλο των βασικών τους συνηθειών και έσπασε την εξωτερική κρούστα της ύπαρξής τους. Εάν ο πολιτισμός θέλαμε να έχει διαρκή επίδραση και παρουσία, θα έπρεπε να τον φανταστούμε σαν έναν επίμονο ιό που δεν σε αφήνει σε ησυχία, που ανεβάζει τον πυρετό της διανοητικής και πραξιακής σου ταυτότητας, που σε στέλνει κάθε λεπτό στο νοσοκομείο, άρρωστο από προβληματισμούς, διλήμματα και ενοχές. Η εργασία αποπλανεί από το αγνό φυτώριο του πολιτισμού, και η οικογένεια μετατρέπει το μέλος της σε έναν "πατάτα" (σικ) που αυνανίζεται αισθητικά μπροστά στην οθόνη και αφήνει αλάδωτα τα γρανάζια της πνευματικής του εγρήγορσης και της κοινωνικής του συνείδησης. Ο υλικός πολιτισμός εν πολλοίς από τη δική του πλευρά γεννά κάθε ώρα άπληστα γουρούνια, βρώμικους εξουσιαστές, φιλήδονους και αυτιστικούς διαχειριστές, μαφιόζους και πορνικά όντα. Ο πολιτισμός είναι το ουράνιο τόξο, ο μετεωρίτης, το άπιαστο φυσικό φαινόμενο που θα το κοιτάξεις με ειδικά γυαλιά κάποια μεταμεσονύχτια ώρα, ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο που αν συμβεί (άπαξ) στ' αλήθεια μπορεί να επικαθορίσει τον ρυθμό και τον τρόπο της ζωής. Ώρες ώρες νομίζοντας ότι ασχολούμαι με τον πολιτισμό, νιώθω πως ποτίζω λουλούδια που δεν ζουν παρά μερικές μόνο ημέρες. Ο πληθωρισμός, δε, των πολιτιστικών δρωμένων τής σήμερον είναι ένα σκόρπισμα επιφάνειας, παρά μια επίγνωση βάθους, μια ζάλη και ένα τελάλισμα παρά η θεμελίωση μιας σταθερής μύησης και αναδόμησης. "Μας ακουμπάει" θα έλεγε κάποιος Δροσογιάννης για τον σύγχρονο πολιτισμό, όπως τυχαία και συμπτωματικά μας ακουμπάει ένας αγκώνας μέσα στο συρρέον πλήθος. Μας ακουμπάει, απλώς - γιατί αν είχε στερεωθεί μέσα μας, με τόσα κείμενα, με τόσες ακροάσεις και θεάματα, τότε ουδέν έγκλημα θα πράτταμε, όπως κάνουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε ή αντιθέτως σκόπιμα ενεργώντας αλλά ζητώντας την παράλυση της συναίσθησης της σκοπιμότητάς μας, εις βάρος των συνανθρώπων μας. Αμόλα καλούμπα. Άσε τον χαρταετό του πολιτισμού να πάει σε ξένες πολιτείες, εκεί που δεν είναι περιθώριο, αλλά βασική δομή του κοινωνικού συστήματος. Ας μην μεγαλοποιούμε λοιπόν τις πολιτιστικές μας συμμετοχές και εμπειρίες αλλά ας αναλογιζόμαστε αν υπάρχει κάποια απτή απόδειξη ή κάποια φανερή συνέπεια της επαφής μας με τα πολιτιστικά πράγματα, είτε εντός είτε γύρω μας.
Πέτρος Χριστοφιλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου