Νιάρχος φρέσκος απ' τα ΝΕΑ

19.11.2010

(Πιστός στη νέα συνήθεια του σχολιασμού μιας νιαρχικής επιφυλλίδος, μία την εβδομάδα, παίρνω φάρμακο ισχυρό για τα πνευματικά αντισώματα, τουτέστιν τάση ΕΚ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, σας παραθέτω το σημερινόν προϊόν.)

ΕΝΤΟΣ, ΕΚΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, Θανάσης Νιάρχος, αναδημοσίευση από ΤΑ ΝΕΑ, 19.11.2010

Σε εποχές µεγάλης πολιτικής και οικονοµικής κρίσης, κάποιες λέξεις κυριαρχούν στο λεξιλόγιο και στην επικοινωνία ανάµεσα στους ανθρώπους πολύ περισσότερο απ’ ό,τι σε άλλες στοιχειωδώς ήπιες εποχές. Είναι συνήθως λέξεις µε περιεχόµενο που θολώνει εύκολα, που ο καθένας µπορεί να τους δώσει όποιο νόηµα θέλει και, επιπλέον, όσο κι αν αδυνατείς να τις εξηγήσεις, να µην µπορεί να σε κατηγορήσουν για αγράµµατο ή απληροφόρητο. Οδηγοί ταξί, συνεπιβάτες στο µετρό, καφενόβιοι δικηγόροι, αραχτοί δηµόσιοι υπάλληλοι, δηµοσιογράφοι χωρίς έντυπα, νοικοκυρές που η µόνη τους επαφή µε τον κόσµο είναι η τηλεόραση αναφέρονται, ως µοναδικό υπεύθυνο για όλα τα δεινά, στη λέξη «σύστηµα».

Τώρα πώς συµβαίνει τόσοι πολλοί να το αποστρέφονται και το «σύστηµα» να ζει και να βασιλεύει, αυτό θα ήταν ένα µυστήριο, αν πάλι δεν είχε ο καθένας εύκολη την ερµηνεία του. Γεγονός βέβαια που κάνει το µυστήριο ακόµη πιο βαθύ. Τόσο περισσότερο που όλοι σχεδόν θα µπορούσαν να αντικαταστήσουν τη λέξη «σύστηµα» µε τις λέξεις «κυβέρνηση», «κράτος», «εξουσία», «πλουτοκρατία», χωρίς να νιώσουν την επικοινωνία τους να θίγεται στο παραµικρό. Αν αυτό δεν είναι σύγχυση που να ναρκοθετεί και να καταργεί κάθε είδους συνείδηση, τότε τους όρους που χρησιµοποιούµε για τον Αγιο Αυγουστίνο µπορούµε να τους µετέλθουµε για τον Μπαράκ Οµπάµα.
Βέβαια θα συνιστούσε πολυτέλεια ή γρίφο το να πεις στον άνθρωπο που θεωρεί την κατάργηση του συστήµατος ως πανάκεια για να εξαλειφθούν τα όποια δεινά, ότι σύστηµα µπορεί να αποτελεί ο καθένας µόνος του και ότι συνήθως οι ισχυρότεροι θιασώτες του εκφράζονται ως φανατικοί πολέµιοί του. ∆εν χρειάζεται να είµαι ισχυρός οικονοµικός παράγοντας ή πολιτικός µε κρίσιµο, για τη θέση µιας χώρας, λόγο, ώστε να αποτελώ µέρος του συστήµατος. Λειτουργώ ως αξεχώριστο και συστατικό του κοµµάτι, φτάνει να αναπαράγω στην καθηµερινή, αµελητέα φαινοµενικά, συµπεριφορά µου τον τρόπο που σκέφτεται ο ισχυρός οικονοµικός παράγοντας ή ο πολιτικός µε τον κρίσιµο λόγο. Οι δυο αυτοί µετέρχονται το σύστηµα ως συγκεκριµένη δοµή σε σχέση µε σύνολα ανθρώπων, ενώ εγώ το µετέρχοµαι σε σχέση µε τον γείτονά µου ή τον συνάδελφό µου.
Επειδή δεν νοείται σώµα µόνο µε κεφάλι, αυτό σηµαίνει πως χρειάζεται ακόµα και το νύχι (που είναι ο καθένας µας), ώστε το κεφάλι να λειτουργεί µε τον τρόπο που θεωρητικά τον καταγγέλλουµε ως µισητό. Από την πλευρά αυτή βλέπουµε να εφάπτονται µ’ έναν ανατριχιαστικό σχεδόν τρόπο η βαναυσότης του συνοικιακού αστυνοµικού σε σχέση µε τον «ανώνυµο» αλλοδαπό, µε τη στρατοκρατική ιταµότητα της κυρίας Μέρκελ σε σχέση µε ολόκληρους πληθυσµούς. Αν κάτι «νοµιµοποιεί» και τους δυο, είναι το επιχείρηµα ενός συστήµατος που µπορεί να αυθαιρετεί µε το πρόσχηµα ότι έχει επινοηθεί για να προστατεύει. Οσο στον τόπο µας θα λογαριάζουµε ως πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές, κρίσιµης µάλιστα σηµασίας, το αν εγκρίνουµε ή δεν εγκρίνουµε τα ανατριχιαστικά κυριολεκτικά «πόθεν έσχες» ορισµένων πολιτικών, το σύστηµα θα λειτουργεί µε τρόπο ώστε τα «πόθεν έσχες» να γίνονται ακόµα ανατριχιαστικότερα και να µην αλλάζει τίποτα.
Το χειρότερο όµως που συµβαίνει δεν έχει ακόµα γραφεί: Τα αισθήµατα της οργής και του µίσους µιας ανενεργής πολιτικά και κουτσοµπολίστικης, κατά βάθος, κοινωνίας πολιτών απέναντι σε µια ενεργή πολιτική κάστα, που συνιστά κατά τους πολίτες το µοναδικό σύστηµα, εκτονώνονται πρόχειρα µε την ξενοφοβία και τον ρατσισµό. ∆εν µπορώ να τα βάλω µε τον δυνατό ως περιφρουρηµένο σύστηµα που αποτελεί και «εφευρίσκω» τον αδύνατο ως εύκολα προσβάσιµο στοιχείο προκειµένου να ξεσπάσω.
Αν ο καθένας ενεργούσε όπως ο επίσκοπος Μυριήλ στους «Αθλίους» του Ουγκώ που, αντί να καταγγείλει τον κλέφτη, του χάρισε και τα υπόλοιπα ασηµικά του σπιτιού του, θα ήταν δυνατόν να µιλάµε για κρίση, χρεoκοπία και ∆ΝΤ;
Αν ο καθένας αντί να κατηγορεί το «σύστηµα» αναγνώριζε το «σύστηµα» στον εαυτό του, κρίση δεν θα υπήρχε.

(Θανάσης Νιάρχος, αναδημοσίευση από "ΤΑ ΝΕΑ", 19.11.2010.)

...........................................................

Και το "εκ συστήματος" σχόλιο:

O όρος (σύστημα) μάς πηγαίνει κατευθείαν στις βιομηχανικές συνθήκες και διαδικασίες παραγωγής, που κι αν μεταβάλλονται, αυτό συμβαίνει μόνο σε ορισμένες δευτερεύουσες πτυχές και παραμέτρους τους.
Γίνεται δηλαδή, επί παραδείγματι, να τυπώσεις ένα βιβλίο χωρίς αυτό να περάσει από τη γερμανική μηχανή; Μπορεί πλέον τώρα το μοντάζ να γίνεται ηλεκτρονικά, αλλά χωρίς τη λαδωμένη μηχανή, μια παλαιική Heidelberg, ουδέν προϊόν παράγεται.
Λοιπόν, κάτι το ανάλογο συμβαίνει και με τα συστήματα διακυβέρνησης: η παραγωγή ενός νόμου είναι σύστημα, το Σύνταγμα είναι σύστημα, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις είναι σύστημα, το κομματιλίκι και βουλευτιλίκι και η επικοινωνία των πολιτικών γραφείων με τα κοινοβουλευτικά έδρανα είναι σύστημα, η σύνδεση αστυνομικής και δικαστικής εξουσίας είναι σύστημα, η πολιτική των σούπερ μάρκετ είναι σύστημα, ό,τι θεσμοποιείται, αναγνωρίζεται, επαναλαμβάνεται, εδραιώνεται, ενισχύεται, τρέφει και τρέφεται, μαζεύει πελάτες και γεννά προσδοκίες, δένει με σχέσεις, αναπαράγεται και κονιορτοποιεί ό,τι το απειλεί κ.λπ. είναι σύστημα που ζει και βασιλεύει.
Στο βωμό του βιοπορισμού όλοι μας μπαίνουμε σε κάποια ζώνη του συστήματος, κάπου πάμε να πατήσουμε, κάποιον πάμε να πατήσουμε, θέλουμε να μένουν ακέραιες οι σταθερές μας που είναι σταθερές του συστήματος.
Όταν χαρτζηλικώνω τον μεγαλογιατρό για να με βάλει εν ώρα εφημερίας σε καλό κρεβάτι, θάλπω το σύστημα - όπως και όταν επιλέγω τον Χ υποψήφιο με μια θολή ορμή μικροσυμφέροντος στο πίσω μέρος του μυαλού μου.
Ο ταξιτζής που ψαρεύει πελάτες σε ζώνες αστικές που (εκ συμπτώσεως;) δεν εξυπηρετούν (ή κακώς εξυπηρετούν) τα μέσα μεταφοράς έχει βρει μιαν ωραιότατη οπή στο σύστημα και γλείφει το μέλι, με τον ίδιο τρόπο που ο μπαμπάς συνοδεύει τον πιτσιρικά στο φροντιστήριο καθώς μόνο μέσω αυτού (; - λέμε τώρα) γίνεται να πληρώσεις  και να προετοιμαστείς και να λάβεις τον πρώτο σου τίτλο στα γερμανικά.
Ο κος Νιάρχος θα μπορούσε να προσθέσει και την περίφημη φράση "έχω άκρες", που σημαίνει ''έχω πιαστεί από ένα ξέφτι του συστήματος'' και μαδάω όσο μπορώ το πλεκτό ύφασμα προς όφελός μου.


Σύστημα είναι όμως, κι εδώ μπαίνουμε στα χωράφια της διανόησης, και οι λογοτέχνες που έχουν βρει το εκδοτικό τους λιμάνι, τα βιβλιοπωλεία, η σύνδεση των Μίντια με τις εταιρείες παραγωγής, οι διαφημίσεις, οι καλλιτεχνικοί χώροι. Όπου δηλαδή με την υπογραφή ενός συμβολαίου μένουν και οι δύο πλευρές ικανοποιημένες και "δουλεύει" το πράμα και κανείς από τους απέξω δεν καταλαβαίνει πώς δουλεύει.

Διαβάζοντας σήμερα αυτή την αξιόλογη επιφυλλίδα του κου Νιάρχου, δεν γίνεται να μην θυμηθώ το "Διπλό Βιβλίο" του Δημήτρη Χατζή. Εκεί ο βιομηχανικός εργάτης-ήρωας περιπλανώμενος στις μεγάλες λεωφόρους και στα φώτα της Στουτγκάρδης (; - ή Φρανκφούρτης), λέει, αν θυμάμαι καλά, με κάποιαν αφορμή:
"Το σύστημά 'μαι γω κι εσύ, κι όλοι χωρούμε μέσα" (περίπου κάπως έτσι το λέει).

Ακόμη και αυτή η επιφυλλίδα και το επ' αυτής σχόλιο, το επαναλαμβάνουμε χωρίς να τρέφουμε αυταπάτες, είναι μέρη ενός μοναχικού συστήματος.

Πέτρος Χριστοφιλίδης