27/1/10

Γλωσσικά τινά λαμπιόνια του Σωτήρη Δημητρίου (από ΄΄Τα ζύγια΄΄)

Γλωσσικά τινά λαμπάκια του Σωτήρη Δημητρίου, από τη συλλογή΄΄Τα ζύγια του προσώπου΄΄ (εκδ. Πατάκης, 2009)

                                                                                          Στον φίλο μας Γιώργο Τράπαλη

1. Μαζί μου θα ζήσεις, όχι στα κράκουρα (σελ. 10)
2. 3 κοπέλες έκανε, 3 γραμμάτια (σελ. 10)
3. Θα του φάνε την ανάσα (σελ. 10)
4. Όποιος δεν έχει αδερφή δεν έχει συγγενείς, κι όποιος δεν έχει κορίτσι δεν έχει παιδιά (σελ. 10)
5. ...με γρυπή μύτη... (σελ. 12)
6. Στην παραμικρή μετατόπισή της έπλεε κι αυτός κοντά της (σελ. 12)
7. ...είχε κατά κάποιον τρόπο την ευλογία του φυρού... (σελ. 12)
8. ...χαράματα, άφεγγα ακόμα έξω... (σελ. 15)
9. Ένα πρωί να μην βγω να τα ταΐσω έχω αγκούσα όλη μέρα (σελ. 15)
10. Όλο το καταριέμαι. Αλλά τι άλλο φυτρώνει στην κοιλιά; (σελ. 16)
11. Μετά άμα πεθάνω θα το αφήσω στο χέρι του Θεού (σελ. 17)
12. ...Μου κόλλησαν τα νεύρα Μερόπη μου... (σελ. 18)
13. ...αλλά αυτή μπουμπουλωνόταν... (σελ. 18)
14. Τελείωνε πάλι και πάλι όλη μέρα, όλη νύχτα, άτσαλα, μπερδευτά πάνω στο σώμα της (σελ. 19)
15. Είχαν ανάψει τα πρώτα κίτρινα λαμπιόνια και φυσούσε σάπιος νοτιάς (σελ. 25)
16. Τον πήραν βαριά τα βόλια της αγάπης (σελ. 28)
17. Λατσάραγε σαν ψάρι στο δίχτυ (σελ. 31)
18. Μάλλον την ψηλάφισε με προσοχή, στα γεμάτα (σελ. 32)
19. Ευγενική φυσιογνωμία, αξιάγγιχτο το πρόσωπό της (σελ. 40)
20. Να το βρουν απ' τον Θεό, να μην τους γελάσει χείλι (σελ. 45)

΄΄Τα ζύγια του προσώπου΄΄ σε στίχους

΄΄Τα ζύγια του προσώπου΄΄ σε στίχους

(Από την 3η στροφή και μετά, κάθε 4στιχο αντιστοιχεί σε ένα εκ των 25 διηγημάτων.)

Στον γείτονά μου (Μετς) Σωτήρη Δημητρίου

Αγάπη είναι το ζητούμενο,
κι ας είν' και δαγκωμένο μήλο,
φεγγάρι ολόγιομο ποθούμενο
και ματωμένο κάτω χείλο.

Μια αγάπη όλοι κάπου ψάχνουμε
το φως τ' αεροδιαδρόμου
τυφλά ό,τι πέσει μπρος αδράχνουμε
στις άκρες, στη φωτιά του δρόμου.

Ένας φυρός στρέφει το σώμα του
ν' αγκιστρωθεί στον ΄΄φίλιο΄΄ κύκλο
να χτίσει του έρωτα το δώμα του
να ζεσταθεί μ' ολίγον ήλιο.

Μια μάνα άφεγγα ξεπόρτισε
κοιμίζοντας τον δαίμονά της
γατιά ορφανά με λύπη τάισε
να ξεχαστεί απ' τα βάσανά της.

Περί βιβλίων παρουσιάσεων - μια επιστολή προς τον ΄΄Κέδρο΄΄

27.1.2010

ΠΡΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ, ΟΔΟΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΥ, ΑΘΗΝΑ

ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Από τις 3 παρουσιάσεις στις οποίες παρευρέθην το τελευταίο τρίμηνο, σαφώς η πιο ΄΄ζεστή΄΄ ήταν εκείνη για τη νουβέλα του κυρίου Μένη. Παρά την έτοιμη συνταγή (Ραυτόπουλος ρωτάει, ο Μένης απαντάει), η ατμόσφαιρα γλυκάθηκε από τη συμμετοχή του κοινού, στο οποίο μάλιστα παρευρίσκονταν και γνωστοί συγγραφείς, κριτικοί κ.λπ. Μοναδική παραφωνία της βραδιάς τα σχόλια-ψίθυροι ενός γνωστού συγγραφέα και κριτκού (Μ.Π.) ο οποίος αγενώς, την ώρα που μιλούσε εγκωμιαστικά μια κυρία από το πλήθος, τον άκουσα (καθόμουν μία σειρά πιο μπροστά από αυτόν) να λέει: ΄΄τι βλακείες λέει αυτή΄΄. Τέτοια ανάρμοστη συμπεριφορά συνέλαβα και προ ετών στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βραδιά 6 Ελλήνων συγγραφέων) όταν μάλιστα ομιλούσε ο αγαπητός σ' εμέ κύριος Μένης, από γνωστό ποιητή και εκδότη περιοδικού (Ν.Σ.). Είναι δυνατόν, λέω μέσα μου, να σχολιάζει κανείς σε τέτοια ένταση ήχου ώστε να τον ακούνε οι μπροστινοί του ή οι διπλανοί του; τι ακριβώς είναι αυτό το σχόλιο; εμπάθεια ή επίδειξη εξυπνάδας; Αν, κύριε, δεν συμφωνείς με ό,τι ακούς, κάνε το σχόλιό σου ευγενικά στο τέλος. Βιβλιοφιλικός πολιτισμός, που λέμε.

26/1/10

΄΄Το ρήμα της πικροδάφνης΄΄

ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ

Εισαγωγή: Η πικροδάφνη, το δηλητήριο μιας πολλά υποσχόμενης εποχής.

Μέρος Α:

Μια ακτίνα ηλίου τρυπώνει μέσα στο δωμάτιο και χαϊδεύει τα σώματα των αγαπημένων.

Μια ελιά πάνω στο μάγουλο ενός κοριτσιού έχει στοιχειώσει σαν την άγνωστη μοίρα της.

Ένα κορίτσι ξενυχτάει δίπλα σε έναν άρρωστο, μακριά από τις φωνές και τις ηδονές της πόλης.

Μια σχέση ζυγίζεται πάνω στην καρδιά ενός αγοριού, με κλίση αμφίρροπη προς το ναι ή το όχι.

Ένας άντρας ύστερα από πολύν καιρό βρίσκει την ευκαιρία διστακτικά να πει το ΄΄σ' αγαπώ΄΄ στην κρυφή αγάπη του.

Τα άδικα λόγια, που τόσα πολλά δεν είδαν ή δεν μπόρεσαν να δουν και τυφλά εκστομίστηκαν.

Ερωτήματα που ζητούν απάντηση μέσα στη νύχτα.

Ένας άνδρας πλάνης που μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα σε δυο πόλεις, εντός και εκτός συνόρων.

Τα μάτια ενός παιδιού μονογονεϊκής οικογένειας, που βλέπει εκ περιτροπής τους γονείς του.

Όταν οι αποδείξεις γίνονται αφορμές ζέουσας μνήμης.

Οι άνδρες του Μεσοπολέμου μάς αποχαιρετούν.

Ο άνδρας πεθαίνει. Η γυναίκα μένει μόνη με χιλιάδες ενθύμια. Κανείς δεν υπάρχει για να πάρει τη σκυτάλη της μνήμης τους.

Η πολιορκία της λύπης.

Η μαζική αποδημία αδειάζει τον ζεστό κύκλο των οικείων.

Ένα καλοκαίρι που δεν ήταν καλοκαίρι.

΄΄Από το Τόκιο στο Χαρτούμ΄΄

Το νέο βιβλίο του Γ. Βέη ανταποκρίθηκε στην υπόθεση ύφους και ατμόσφαιρας (που θα μπορούσε να συγκροτήσει κανείς με την ανάμνηση των προηγούμενων βιβλίων του) καθώς και στις όποιες αναγνωστικές προσδοκίες. Ο Βέης κατόπιν της έκδοσης του πρώτου του περί Ανατολής βιβλίου (Ασία Ασία), με την ενθάρρυνση του Αντώνη Φωστιέρη, είδε ότι υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία σε βιβλία που είναι λίγο από όλα: δηλαδή που θυμίζουν ημερολόγιο, με πρωτοπρόσωπη αφήγηση, καθώς όλα φιλτράρονται από το πνευματικό δίχτυ του συγγραφέα, που σε πολλά σημεία τους είναι ποίηση, με ισχυρές δόσεις φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας και ψυχολογίας, και συγχρόνως δεν αφήνουν από τα μάτια τους το προς διερεύνηση τοπίο και τους ανθρώπους που το εκπροσωπούν. Ένα κοντολογίς ταξιδιωτικό ημερολόγιο με τη σφραγίδα του δημιουργού του. Η καινοτομία του Βέη είναι η σύνδεση που κάνει της εξωτερικής πραγματικότητας και του εμπειρικού του αποθέματος με μύρια αποσπάσματα από λογοτεχνικά βιβλία και επιστημονικά εγχειρίδια.

22/1/10

Βρέχει - δεν αντέχει

Ορισμένες ερμηνείες, για τους λόγους για τους οποίους προκαλεί σε πολλούς δυσθυμία η βροχή, υπονούνται στα ακόλουθα ΄΄μαργαριτάρια΄΄:

1. Χαλάει (προς το βραδύτερον) ο κυκλοφοριακός ρυθμός.
2. Θα βρέξω την καμπαρντίνα μου.
3. Χθες πήγα στο κομμωτήριο.
4. Θα γίνουμε παπιά στο γήπεδο.
5. Να δεις που θα μας πάρουν και θα το ακυρώσουν.
6. Θα κρυώσει το παιδί.
7. Πλημμύρισαν κάτι υπόγεια στο Πέραμα.
8. Λίμνη η Ποσειδώνος.
9. Όποτε βρέχει παθαίνει κατάθλιψη.
10. Άτυχοι τουρίστες...
11. Κόντεψε να πάθει ό,τι παλιά η Πετραλιά.
12. Πού να πας περίπατο ή για τζόγκινγκ; Όλοι μέσα.
13. Ήθελε να κάνει και υπαίθρια βιντεοπροβολή. Καλά να πάθει.
14. Και που λες, βλέπω τη νύφη με κάτι ζουμιά να της έχουν χαλάσει το μακιγιάζ και να της τρέχουν στα μάγουλα. Πολύ γέλιο.
15. Δεν το κουνάω ρούπι. Θα αποβλακωθώ με την Πάνια μέχρι να περάσει η μπόρα.
16. Όλα τα πουρά χώθηκαν στην τράπεζα κι είμαι 300 νούμερα παρακάτω.
17. Πάει, τα γάμησα τα σουέτ.
18. Πάρε τηλέφωνο και πες τους να περιμένει η σύσκεψη.
19. Σάπισαν κάτι πορνοφυλλάδες στο περίπτερο.
20. Στον Ευαγγελισμό είμαστε. Ναι. Γλίστρησε η θεία και έπεσε. Γάμησέ τα.
21. Τι; Κατολίσθηση στη Μαλακάσα; Από κει πέρναγα χθες! Ρε τυχερός που είμαι.
22. Ήθελες να κάνεις και μπάνιο στη Λίμνη Βουλιαγμένης.
23. Συγγνώμη, αυτό είναι το βιβλίο που σου δάνεισα;
24. Αγαπουλάκι, έλα εσύ αν μπορείς. Θέλω να τη δούμε από μέσα και να'ναι ατέλειωτη. Αλλά μη λερώσεις τις κουρτίνες, έτσι;
25. Σημείωμα στο Τίκετχαους: Η συναυλία των Ράντιοχεντ αναβλήθηκε. Θα ειδοποιηθείτε με SMS.
26. Μετά το Κάβο Ντόρο έκανε μια φουσκοθαλασσιά, άλλο πράγμα. Κόντεψα να φιλήσω τον Τρίτωνα.
27. Ρε θα σκοτωθούμε! Πού πας χωρίς υαλοκαθαριστήρες;
28. Η υγρασία τού έχει περονιάσει το κόκκαλο.
29. Η βρόχα με βρήκε στο τρόλεϊ. Εγκλωβιστήκαμε. Μέσα στην αναμπουμπούλα μου κλέψαν το iphone.
30. Φτου σας ρε καριόληδες! Τώρα βρήκε να πέσει το ρεύμα; Κι έχω να παραδώσω αύριο.

(Συνεχίστε με νέες ιδέες)

Η αγάπη των πτωχών

Ο τίτλος αναφέρεται στο α΄ διήγημα της νέας συλλογής διηγημάτων του Σωτήρη Δημητρίου "Η Βάλια και ο Δημήτρης". Ο αφηγητής, που φοράει τη μάσκα του ίδιου του συγγραφέα, λαθρακούει τα σχέδια ζωής που σκαρώνουν και τις συνεννοήσεις που κάνουν, εντός του υπεραστικού λεωφορείου, δύο ταλαιπωρημένοι άνθρωποι, η Βάλια, Ρωσίδα, χωρίς τα τυπικά εξωτερικά χαρακτηριστικά των Ρωσίδων, που εργάζεται ως γηροκόμος, και ο Δημήτρης, Σουλιώτης, νυν άνεργος, κάποτε μετανάστης στη Γερμανία και παλαιός εξαρτημένος του τζόγου. Και οι δύο φαίνεται πως έχουν μπόλικες αδυναμίες. Η Βάλια δεν ακτινοβολεί ως γυναίκα, τα έχει όλα πάνω της μισά και άχρωμα. Ο Δημήτρης, που έχει την ευλογία του φυρού, μάλλον βασανίζεται από την τωρινή ανεργία του και είναι δομένος στη σχέση. Είναι η εποχή των οικογενειακών ονείρων, η εποχή κατά την οποία οι νέοι άνθρωποι θέλουν να ανοίξουν πανιά αφού στεγάσουν το πλοιάριό τους σε μέρος στεγανό. Κάνουν τα σχέδιά τους, προκρίνουν αγορές που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία του σπιτιού τους, θέλουν να αναδιαμορφώσουν το πρόγραμμά τους.

21/1/10

Κωδικός για κατούρημα

21-1-2010

Ο δυναμικός χαρακτήρας των κοινωνικών μεταβολών ενεργεί με τέτοιον τρόπο ώστε πολλάκις να αισθανόμαστε καθυστερημένοι, εκτός εποχής, ώστε μια κοροϊδευτική φωνή μέσα μας να μας ψιθυρίζει ειρωνικά: ΄΄μα καλά πού ζεις;΄΄.
Περπατώντας στους δρόμους της πόλης σίγουρα θα έχετε αισθανθεί την πίεση της κύστης σας. Κανένα πρόβλημα, σκέφτεστε. Θα μπω στο πλησιέστερο καφέ και θα κάνω τη δουλειά μου. Μέσα στους πολλούς άλλος ένας, που κάπου λέει κι ο Κηλαηδόνης.
Μπαίνεις λοιπόν στο καφέ ή στο ταχυφαγείον και ανεβαίνεις την κλίμακα που σε οδηγεί στο απομονωτήριο των βιολογικών αναγκών.
Και ξαφνικά αντικρίζεις ευγενική ταμπελίτσα που ορίζει τον νέο κανόνα, που αναλύεται με γλώσσα ωμή στα ακόλουθα:


΄΄Για να κατουρήσετε, βγάλτε από την τσέπη την απόδειξη πληρωμής (να η χρησιμότητα των αποδείξεων) και πληκτρολογήστε τον κωδικό που αναγράφεται επ' αυτής· θα πιέσετε εν συνεχεία στο Χ πλήκτρο του επιτοίχιου πληκτρολογίου, θα ανοίξει μαγικά η πορτούλα, θα μπεις στον προθάλαμο και από κει και εφόσον έχει κενωθεί ο θαλαμίσκος, θα εισέλθεις στον πολυπόθητο χώρο-άβατον. Θα τα κατεβάσεις και θα το απολαύσεις. Μην ξεχάσεις να τοποθετήσεις την απόδειξη σε στεγνή επιφάνεια. Μπορεί να σου ξαναχρειαστεί.΄΄


Έτσι το κατούρημα είναι μόνο για λίγους κι εκλεκτούς, και δη για τους πελάτες. Εάν δεν είσαι πελάτης και μπεις στο μαγαζί λάθρα, με τη μάσκα του πελάτη, σίγουρα δεν θα κρατάς απόδειξη πληρωμής, οπότε... Βέβαια, το όλο σύστημα πρέπει να έχει και τις τρύπες του: π.χ., μπορείς να δανειστείς την απόδειξη από πελάτη, ή την ώρα που ο πελάτης ανοίγει την πόρτα του βιολογικού παραδείσου μπορείς να βάλεις το πόδι και προτού κλείσει να σταθείς κι εσύ στο θαλαμίσκο (αυτό για παράδειγμα έκανα εγώ), ή αντίστροφα, να κρατήσεις την πόρτα την ώρα που άλλος βγαίνει. Κ.λπ.
Αλλά μ' αυτά και μ' αυτά νιώθω ότι και το κατούρημα έχει μεταβληθεί σε οικονομική διαδικασία, και δεν σας κρύβω ότι με την ακολουθία αυτών των βημάτων σχηματίζεται ουρά έξω από το φρούριο των σκυμμένων σωμάτων (μου έτυχε εμένα στα Μακ της Ομόνοιας).
Γιατί λοιπόν θεσπίστηκε αυτή η ιδιωτική ταλαιπωρία; Σε τι αποσκοπεί;

20/1/10

"Χικικομόρι"

20.1.2010

(Σχολιάζοντας με λίγο χιούμορ ''Από το Τόκιο στο Χαρτούμ", Γιώργος Βέης, σελ. 65-84.)

"Χικικομόρι"

                                                            (στον Γιώργο Βέη, εν όψει της 26.1.2010)

Μια ''αδελφή'', η Γιασούκο Ότα
δυο ώρες ήδη κρούει την πόρτα
πού 'χει σφαλίσει ένα αγόρι
που είναι, λεν, χικικομόρι·
αυτοεξόριστο στο σπίτι
σε αντίποδα του κάθε αλήτη
έχει φορέσει μια μπαντάνα
κι ακούει για μήνες τους Nirvana·
έξω ο καιρός έχει θυμώσει
κι η ΄΄αδελφή΄΄ έχει παγώσει
θέλει να πάρει το αγόρι
να παν στο πάρκο με το ζόρι
μες στη ζωή να το εντάξει
και τα μυαλά του να τ' αλλάξει·
μα καθώς λέει το αγόρι,
τό 'χουν φοβίσει οι εμπόροι,
η αγορά, η οικονομία,
η τρέλα, η κάθε ανομία,
κι έχει κλειστεί στη φυλακή του
κι η μόνωση ολοδική του
άσε που αυτό το κάνουν κι άλλοι
μη τους αγγίξει η ΄΄παραζάλη΄΄·
έξω ο καιρός πολύ βαράει
κι εκείνοι σαν τους σαμουράι
περιφρονούν το ΄΄πανηγύρι΄΄
και παν ντογρού για χαρά-κίρι·
αχ, νά 'ξερες, χικικομόρι,
πόσοι του βίου αβανταδόροι
θά 'θελαν να παραιτηθούνε
κι από τον κόσμο να χαθούνε
(σε άλλα ν' αφοσιωθούνε)·
στην πόρτα θά 'γραφαν το ΟΥΣΤ
κάπως να μοιάσουνε στον Προυστ
νά 'βρουν της μοναξιάς κατάλυμα
για 'να πολύχρονο διάλειμμα
να μην τους ξαναπούνε ΄΄σερ΄΄
και να ΄΄κρυφτούν΄΄ σαν τον Φλωμπέρ
να γίνουν σαν τον Μέγα-Αντώνιο,
τον Ιταλό, τον Πόρτσα Αντόνιο,
γι' αυτό σου λέω, χικικομόρι,
πολλοί οι δυνάμει ΄΄σαλταδόροι΄΄·
θαυμάζω τη Γιασούκο Ότα
που επιμένει σαν και πρώτα
δυο ώρες κι έχει κοκκαλώσει,
τ' αγόρι έχει κλειδαμπαρώσει,
μου λέει αργά το βάσανό της
και το κρυφό παράπονό της:
''Δεν λέει να βγει εδώ και χρόνια
στο φως καρφώνει όλο καδρόνια
χτίζει μιαν έρημο ανοίκειο
πίνει νερό στο Διαδίκτυο,
λέει ότι έτσι σαν ν' αμύνεται
σε πύργο απόρθητο όλο κλείνεται''.
Αυτά μου λέει η ΄΄αδελφή΄΄
τα νιάτα κλαίει ως τιμαλφή
έχει φορέσει τη στολή της
και μένει στην αποστολή της.
΄΄Δεν ξέρω΄΄, λέω, ΄΄τι να είπω,
πάω να ξεσκάσω ως τον κήπο
πάω να διαβάσω ΄΄Τόκιο Voice΄΄
κι ας γίνει... σκόνη ο κάθε Τζόις΄΄. -

Π.Χ. 

18/1/10

Φρέσκος αήρ

18-1-2010

Αναζωογονητικός ο αέρας των πολιτιστικών συναντήσεων, των πνευματικών αλληλεπιδράσεων, των ανθρώπινων επαφών.

Με τη φρεσκάδα του καινούριου, με τους γρίφους των αγνώστων ταυτοτήτων, με τον ενθουσιασμό γλυκών προσδοκιών και υποσχέσεων.

Στα σταυροδρόμια των φευγαλέων γνωριμιών ή των τυχαίων ΄΄συγκρούσεών΄΄ μας, οι χειρονομίες, οι ομολογίες, οι καταθέσεις φυτρώνουν ευκολότερα στη μνήμη και γίνονται ηδύτατο φάρμακο για τους πόνους της πραγματικότητας. Σαν να ανεβαίνουμε σε μια ιπτάμενη άμαξα, προτού και πάλι προσγειωθούμε στα τραχιά πεδία της βιοποριστικής αγωνίας και της υπαρξιακής αναζήτησης. Σαν να κλέβουμε για λίγο ο ένας τον άλλον, σχηματίζοντας με τη φαντασία μας ένα άλλο κάδρο ζωής, μιαν άλλη σύνθεση, ένα διαφορετικό μείγμα δυνάμεων και προσωπικών ποιοτήτων.

Πόσα πολλά και υπέροχα μπορούν να μοιραστούν και να συμφωνήσουν οι άνθρωποι μεταξύ τους! Αφήνουμε χιλιάδες δυνατότητες ανεκμετάλλευτες, προκειμένου να επιβεβαιώνουμε κάθε φορά τη μία και μοναδική επιλογή μας, να βαδίζουμε πάντοτε επί της ιδίας αρτηρίας, μαρτυρίου ή μη.

Κι όμως, και κάπως αλλιώς μπορεί να γραφτεί το προσωπικό βιβλίο του καθενός. Κι αυτό που καλούμε ΄΄διάλειμμα΄΄ ή ευχάριστη ανάπαυλα ή παρέκκλιση ποιες δυνάμεις και συμβάσεις το εμποδίζουν να μετουσιωθεί σε κανόνα, με άλλα μέτρα κι άλλα θεμέλια; Είναι αλήθεια ότι για πολλούς ανθρώπους γύρω μας οι μέρες τους είναι ακριβή αντίγραφα ενός μακρινού προτύπου, μια μακρόσυρτη αλυσίδα από όμοιους κρίκους.

Η ζωή είναι το θεόρατο ορυχείο και ο εργάτης κάθε μέρα παίρνει την αξίνα του και εκτελεί την αποστολή του, σαν να προσκυνά έναν Θεό άνωθεν επιβαλλόμενο. Οι ακτίνες του ήλιου τού ξηραίνουν και του ρυτιδώνουν το πρόσωπο.

15/1/10

Στέλιος Παπαθανασίου

Ο Στέλιος Παπαθανασίου ομιλεί μια γλώσσα στοχαστική, φιλοσοφημένη, κάπως προσεκτική και ΄΄κρατημένη΄΄. Ό,τι βγάζει από το στόμα του είναι καλώς ζυγισμένο και επεξεργασμένο. Με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη άρχισε να ασχολείται συστηματικά από το 1990 και εξής, και μάλιστα στην προσέγγισή του αξιοποίησε το σύστημα Μπαχτίν. Η πολυφωνικότητα του Παπαδιαμάντη κατέχει το τρίτο μέρος στη μελέτη του ΄΄Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και η γραμμή του ορίζοντος΄΄, εκδόσεις Μυγδονία, 2007. Χθες 14.1.2010, ΄΄5 εν Χριστώ αδελφοί΄΄, εκείνος, εγώ, η κα Ευτυχία Γεωργούλια, η κα Αθηνά Ψαροπούλου και έτερο μέλος της συντροφιάς, ονόματι Βασίλης Κανελλάκης, μοιράσαμε το ψωμί και το κρασί των σκέψεών μας γύρω από την τράπεζά μας, εν οδώ Ατρειδών 14, στον Άγιο Αρτέμιο. Είναι μέλος της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών, που εδρεύει όπου και οι εκδόσεις Δόμος, Μαυρομιχάλη 16. Έχει περάσει από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και προ 15 μηνών περίπου αποχώρησε από το Πειραματικό Λύκειο Θεσσαλονίκης. Υμνεί μετά λατρείας τον κυρΑλέξανδρο και τον μνημονεύει, ενώ θεωρεί ανά{σ}ταση ψυχής και πνεύματος την οικείωση της γλώσσας του. Τον βρίσκουν αντίθετο όλοι οι επιστήμονες και οι διανοούμενοι που εκουσίως ή ακουσίως στερούν τον νέο σπουδαστή τού σήμερα από την επαφή αυτή, από αυτό το ανεκλάλητο αίσθημα πλήρωσης και γοητείας, που αποτελεί το φυσικό προϊόν αυτής της ανάγνωσης. Το στοίχημα τού σήμερα ή μάλλον ένα από τα στοιχήματα τού σήμερα είναι η αναγνώριση της πατρότητας πολλών μεταφράσεων που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο από τον μεταφραστή Παπαδιαμάντη.

14/1/10

Στιχουργικά αινίγματα

14-1-2010

Με την Ευγενία Σωτηροπούλου η γνωριμία μας είναι παλαιά: καθόμαστε στο ίδιο θρανίο στον αλησμόνητο εκείνον τελευταίο χρόνο της λυκειακής τριετίας. Μοιραία, μετά την έξοδό μας χωρίσαμε και χαθήκαμε. Αλλά το γεγονός ότι συνεχίζει (όπως και εγώ) να διαμένει στη γειτονιά μας λειτούργησε επανασυνδετικά.
Προχθές μου έστειλε λίγους στίχους της, και μου έβαλε το αίνιγμα "πες μου λοιπόν στα γρήγορα, σε τι αναφέρονται;". Ομολογουμένως δεν μπόρεσα να το βρω. Όταν μου είπε τη λύση, αποφάσισα να ξαναγράψω τους στίχους, για να φτιάξω ένα παραλλαγμένο αδελφάκι της αυτής Ιδέας, ή του αυτού σημαινομένου, μέσω όμως διαφορετικών σημαινόντων.

13/1/10

Παπαδιαμαντική Ελλάς

Τις τελευταίες μέρες, μέσα από ηρωικά διαλείμματα χρόνου, τα οποία διασώζω είτε παραιτούμενος από παραδεδομένες υποχρεώσεις είτε διά οικογενειακού πραξικοπήματος, μεταβαίνω στην αλλοτινή Σκιάθο.
Πολλή χαρά μού έχει δώσει αυτό το ταξίδι. Ζω την Ελλάδα του τέλους του 19ου αιώνα, με γραφικές τοποθεσίες, ανυπέρβλητους βράχους, ερημικά εξωκκλήσια, λησμονημένα ήθη - αλλά και με αεικίνητους αιπόλους, ηθικόφρονες χήρες παπαδιές, λεβεντόκορμους ιερείς, απόκοτους ναυτικούς με τα ρυτιδωμένα υποκάμισά τους.
Αυτές οι λεγόμενες ΄΄ηθογραφίες΄΄, ανεξάντλητες κι αν είναι, ζωηράν εντύπωσιν μου προκαλούν. Και λέω μέσα μου στ' αλήθεια: Μα πού ζούσα όλον αυτόν τον καιρό; Υπήρχε τέτοιος φυσικός παράδεισος και τον αγνοούσα; Μιλιόταν κάποτε τόσο μαγευτικά η ελληνική γλώσσα, ώστε να καταπίνεις μπουκιά μπουκιά κάθε λέξη της, να συγκινείσαι από κάθε αρμό και λεξίδιόν της, να γλυκαίνεσαι από τους συνδυασμούς και τις αντηχήσεις σπανίων πια και μη χρησιμοποιουμένων επιθέτων;

11/1/10

Τα παραμύθια του καλού μάγου


Εάν τα παραμύθια του ποιητή Γιάννη Κοντού είναι όντως αλληγορικά, τότε κάτω από το στρώμα τους κρύβεται μια αρκετά ευρύχωρη φέτα ζωής, στεγνή όπως όλες οι αλήθειες. Εις την περίπτωσιν λοιπόν αυτή, κάπου ανάμεσά μας πρέπει να κυκλοφορούν μεταμφιεσμένες ως καλοί μάγοι ορισμένες αγγελικές υπάρξεις, που σκορπίζουν την αγάπη και όχι μόνο εποχικώς, μεταμορφώνουν τους ανθρώπους αλλά και τα ζώα, συμπονούν τα παραγκωνισμένα δίδυμα μαύρα αδελφάκια, που δεν τα παίζουν τα άλλα παιδιά, βάζουν φτερά στα αθώα ερπετά ώστε να βλέπουν από ψηλά το σύμπαν. Εμφανίζονται όπως ο από μηχανής Θεός, με το βρόντο ενός χρωματικού ΄΄μπαμ΄΄ και αμέσως παίρνουν το ραβδί τους για να αλλάξουν το γκρίζο τοπίο των αδύναμων ψυχών. Αυτές οι αγγελικές υπάρξεις που έμμεσα υμνεί ο εν λόγω παραμυθόκοσμος δεν ανευρίσκονται εύκολα, κυκλοφορούν με παραπλανητικά ενδύματα, με ψευδεπίγραφες ιδιότητες, χάνονται μέσα στο πλήθος μυστηριωδώς, γίνονται αέρας στη λύτρωση αλλά και φωτιά στον κίνδυνο.

8/1/10

Στο Λεβίδι Αρκαδίας



 



Το 1936 απεβίωσε ο παλαιός δικηγόρος και μετέπειτα πολιτικός Αλέξανδρος Παπαναστασίου και φέτος, εν έτει 2009, επισκεφθήκαμε οικογενειακώς και δη για πρώτη φορά το Λεβίδι Αρκαδίας. Το κατάλυμά μας έκειτο επί ενός καλοστρωμένου ανηφορικού δρόμου, ο οποίος περνώντας ξυστά δίπλα από την κεντρική πλατεία του χωριού οδηγεί προς το βουνό, ένα βουνό πυκνόφυτο, του οποίου η κόμη αποτελείται από περήφανα έλατα. Πρέπει να έχει παρέλθει μεγάλη απόστασις χρόνου από την τελευταία μας επίσκεψη σε ηπειρωτικό χωριό, διότι η συνάντησις με τις συνήθεις εικόνες της εκεί καθημερινότητας προκαλούσαν τσιμπήματα εκπλήξεως. Για παράδειγμα, το εωθινό λάλημα του πετεινού, ο προγραμματισμένος ήχος της καμπάνας ανά μισή και μία ώρα, η μυρωδιά που αναδυόταν από καμένο ξύλο τζακιού, ένα σύννεφο πρωινής ομίχλης που έκρυψε το βουνό, η συμπεριφορά ενός κεραμιδόγατου, οι άνθρωποι του δημαρχείου, το ψωμί που έβγαζε ο παραδοσιακός φούρνος, η πέτρα και το κεραμίδι των σπιτιών, η γαλήνη του πρωινού, το να ομιλούν οι σύνοικοι φωναχτά και από απόσταση επί του ίδιου δρόμου και η δημόσια συνεννόησή τους να είναι σαν τραγούδι, μια παλιά γυναίκα που τίναζε τα καλύμματα και τη φλοκάτη, τάιζε τις κότες και μάζευε τα κάρβουνα για τη φωτιά κ.λπ. Για να φαντασθείτε πόσο βαθιά έχουν φωλιάσει μέσα μας οι εικόνες του άστεως, βαδίζοντας προς το κατάλυμά μας αντικρίσαμε ένα έλατο και μας πήρε ορισμένα δευτερόλεπτα για να συνειδητοποιήσουμε ότι το εν λόγω (στολισμένο και φωτισμένο) έλατο δεν βρίσκεται σε προθήκη εμπορικού καταστήματος των Αθηνών, αλλά είναι φυσικό, γνήσιο, αληθινό.

7/1/10

Γέννηση - και θάνατος νέου Χριστού


















Σ' έβαλα σ' ένα κουτί κι είπα μόνο ΄΄έχε γεια΄΄
πρώτος κίνησες εσύ κι άφησες εμέ ραγιά
να οργώνω στο ζυγό να ματώνει η πέτσα μου
να παγώνω να ριγώ να πονούν τα μέσα μου.

Σκάλα φιδογυριστή και θ' ανέβεις σ' ένα εξώστη
να κοιτάς γυμνή τη σάρκα που με χρώματα εζώστη
των σπιτιών τα μαύρα οστά, τις σκιές πάνω στο βλέμμα
λόγια κουρελόχαρτα και τα δάκρυα σε δέμα.

Να περνούν τα σύννεφα πάνω από τη μνήμη
να ρουφιέται ο πόνος μας σαν να σβήνει το καμίνι
ταραγμένα όνειρα να βαστούν μια σπάθη
να περνά ένας αϊτός και σαν το λυγμό να εχάθη.

4/1/10

Σπεύδε βραδέως

Βλέποντας την Κυριακή το βράδυ ένα ντοκιμαντέρ στην ΕΤ1 για την αντίληψη του χρόνου, αισθάνθηκα σαν να συνόψιζε σκέψεις που ανά καιρούς είχα κάνει για το θέμα αυτό.
Παρουσιάζοντας την ισοπεδωτική αντίληψη των 200 τελευταίων ετών για τον χρόνο, βάσει της οποίας το "παράσημο τιμής" του νεωτερικού ανθρώπου είναι η πλήρης αξιοποίηση του χρόνου, τουτέστιν το να μην αφήνει λεπτό ανεκμετάλλευτο, δηλαδή να είναι συνέχεια απασχολημένος με κάτι, ανέδειξε την πολιτισμική ψύχωση του δυτικού ανθρώπου: τον φόβο μπροστά στον "άδειο" ("ελεύθερο") χρόνο.