Ένας δάσκαλος (Νόρμπερτ Βαλέντερ)

(Διαβάζοντας μ' έπιασε μια συγκίνηση και θυμήθηκα διάφορα. Κι είπα να σας το μεταφράσω για να σας κάνω να θυμηθείτε κι εσείς δικά σας ή/και άλλων...)

Ένας καθηγητής δεν πρέπει να δείχνει τις αδυναμίες του, αλλιώς χάνει την αυθεντία του. Έτσι σκεπτόμαστε εμείς οι καθηγητές πρωτύτερα κατά τη Βασική Εκπαίδευση. Κι εγώ θεωρούμην ως ο περισσότερο δεκτικός μεταξύ των συναδέλφων μου. Όταν έπρεπε να αναλάβουμε νέα έργα, πάντοτε αυτό συνέβαινε: ο Βαλέντερ το μπορεί. Ποτέ δεν έλεγα ΟΧΙ.

Είχα πάντοτε υψηλές απαιτήσεις: ήθελα να κάνω καλό μάθημα και να φροντίζω για τους δύσκολους μαθητές. Αλλά με το χρόνο είχα πάντοτε δυσκολίες, να τα πετύχω όλα στον ίδιο χρόνο. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό για μένα να καταλαβαίνει η τάξη πραγματικά όταν γίνεται λόγος για ένα θέμα. Ωστόσο μόνο σπανίως κατάφερνα να προβάλω το υλικό μου με τέτοιον τρόπο ώστε να μην διακόπτεται επανειλημμένως το μάθημα. Επειδή, π.χ., ένας μαθητής άρχιζε να μιλάει για τα οικογενειακά του προβλήματα. Εξάλλου μετά το μάθημα, ήμουν διαθέσιμος για επικοινωνία με τους μαθητές μου. Παρ' όλα αυτά, είχα πάντοτε το αίσθημα πως ούτε αρκετές γνώσεις κατάφερνα να μεταδώσω ούτε τους μαθητές μου να προσεγγίσω όσο θα έπρεπε. Ορισμένοι από αυτούς βρίσκονταν στ' αλήθεια σε απόγνωση,... στο παρελθόν είχαν κάνει ακόμη και απόπειρες αυτοκτονίας.

Όταν μου ανατέθηκε η θέση του διευθυντή, αναπήδησα από τη θέση μου. Δεν μου ήταν σαφές πόσο πολλή διοικητική εργασία σήμαινε. Το πρωί ήδη από τις 7 η ώρα ήμουν στο σχολείο, για να σχεδιάσω τα οργανωτικά πλάνα. Ύστερα μάθημα ως την πρώτη μεσημβρινή, κατά τα διαλείμματα οργάνωση κατά το δυνατόν διαφόρων πραγμάτων, το απόγευμα διαλέξεις, τηλεφωνική επικοινωνία με τις μητέρες των μαθητών, αναζήτηση θέσεων πρακτικής εκπαίδευσης για διαφόρους μαθητές, οργάνωση άλλων σχολικών πλάνων... Ένιωθα για όλα υπεύθυνος. Αλλά είχα και τις διαμαρτυρίες από τις τέσσερις κόρες μου γιατί δεν διέθετα αρκετό χρόνο γι' αυτές.

Το πρωί ξυπνούσα με έναν έντονο πονοκέφαλο. Δεν μπορούσα πλέον να κοιμηθώ καλά. Τα βράδια συνεχιζόταν αυτή η πνευματική κούραση: Μην ξεχάσεις αυτό! Να ειδοποιήσεις τον τάδε! Μερικές φορές σηκωνόμουν στις τέσσερις η ώρα το πρωί και διόρθωνα γραπτά. Έτσι ένιωθα όλη τη μέρα να ασφυκτιώ. Μια τρέλα. Ως καθηγητής ποτέ κανείς δεν είναι έτοιμος. Αντ' αυτού γινόμουνα όλο και πιο ανυπόμονος με τους μαθητές μου, το κλίμα μέσα στην τάξη επιδεινωνόταν ολοένα, και μέρα με τη μέρα ένιωθα να εξαντλούμαι.

Έτσι για 6 εβδομάδες νοσηλεύθηκα στην Κλινική Ρόζενεκ. Οι συνάδελφοί μου σοκαρίστηκαν: Τι συμβαίνει, πώς κατάντησες έτσι εσύ; Μετά τη νοσηλεία επέστρεψα αμέσως στο σχολείο. Όσο περισσότερο χρόνο αποσυρθεί κανείς από την ενεργό δράση, τόσο δυσκολότερη είναι η επιστροφή του. Πολλοί καθηγητές οδηγούνται σε πρόωρη συνταξιοδότηση. Για μένα δεν υπήρχε τέτοια περίπτωση. Εγώ κρέμομαι από το σχολείο, από τους μαθητές μου. Θέλησα να δοκιμάσω αν μπορεί να εφαρμοστεί αυτό που έμαθα στο διάστημα της νοσηλείας μου: να μην αναλαμβάνω τόσα πολλά, να μην τα κάνω όλα τέλεια, να δέχομαι βοήθεια από τους άλλους.

Την πρώτη μέρα στο σχολείο όλοι με αγκάλιαζαν. Οργάνωσα ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα για την υγεία των καθηγητών. Το 1/3 των συναδέλφων μου συμμετείχε. Συγκροτήθηκε μια ομάδα με μια επιβλέπουσα καθηγήτρια, την οποία πληρώναμε εμείς οι ίδιοι. Μία φορά τον μήνα συζητούσαμε οι καθηγητές για τα δικά μας προβλήματα. Εκτός από εμένα, μέχρι τώρα συμμετέχουν μόνο γυναίκες. Θα έλεγα λοιπόν σήμερα ότι με τον τρόπο αυτόν μπορεί κανείς να γνωρίσει τις αδυναμίες του ώστε να αλληλεπιδρά σωστά με τους μαθητές του.

Λέω στους μαθητές μου: ΄΄Μην κάνετε τόση φασαρία, γνωρίζετε καλά ότι δεν μπορώ πλέον να τα κάνω όλα τόσο καλά΄΄. Και, ω του θαύματος, δεν εκμεταλλεύονται την όλη κατάσταση. Αισθάνονται υπεύθυνοι και πραγματικά προσπαθούν να ρίξουν τους τόνους τους, τουλάχιστον για ένα διάστημα της ώρας. Εκτός αυτού, κάνω πλέον περισσότερα διαλείμματα κατά την ώρα του μαθήματος, πράγμα που δέχονται ευεργετικά και οι ίδιοι οι μαθητές. Εγώ τους επιτρέπω συχνότερα πλέον να εργάζονται χαμηλόφωνα, για να δοκιμάζω την αυτονομία και την αυτένεργειά τους. Κι όταν ένας μαθητής θέλει να μου μιλήσει για κάτι που τον βαραίνει, τα λέμε ιδιαιτέρως εκτός αίθουσας, στο διάδρομο. Φροντίζω ωστόσο οι υπόλοιποι μέσα στην αίθουσα να συνεχίζουν να εργάζονται. Αναζητώ επίσης επαγγελματική υποστήριξη, κι έτσι κατά διαστήματα έρχεται στο σχολείο μας μια κοινωνική λειτουργός.

Έχει περάσει μισός χρόνος από τη θεραπεία. Ωστόσο πρέπει να προσέχω ώστε να μην φορτώνω τον εαυτό μου όπως άλλοτε. Συμβαίνει έτσι ένας μόνιμος αγώνας με τον ίδιο μου τον εαυτό. Ευτυχώς έχω πλέον δίπλα μου ορισμένους συναδέλφους που γνωρίζουν την κατάστασή μου και οι οποίοι ακόμη και εν μέσω ενός συνεδρίου μού φωνάζουν ΄΄Σταμάτα΄΄.

(Μετάφραση από το γερμανικό περιοδικό Chrismon, ΤΕΥΧΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009).