Ο αγαπημένος των μελισσών

2.6.2010

Έχω την υποψία ότι η σκηνή που περιγράφει ο Ανδρέας Μήτσου και έλαβε χώρα στο Γρίμποβο Αιτωλοακαρνανίας (επίθεση ηλικωμένου σε νεότερο ηλικιακά λουόμενο) είναι αληθινή, πράγματι συνέβη. Κι είναι αυτή που έδωσε ερέθισμα στον συγγραφέα να ερευνήσει και να αιτιολογήσει την επιθετική συμπεριφορά ενός προσώπου ηλικιακά μεγαλύτερου προς ένα πρόσωπο ηλικιακά νεότερο (που ομοιάζει με το προηγούμενο και απλώς απέχει από αυτό 20 χρόνια). Δικαιολογείται άραγε με βάση τις αρχές του ψυχολογικού ρεαλισμού η πρόθεση δολοφονίας του νεότερου από τον μεγαλύτερο; Ο Μήτσου προσπαθεί να ΄΄δέσει΄΄ την ιστορία του με ένα μείγμα αντιλήψεων και θεωριών, που ως επί το πλείστον τριγυρίζουν γύρω από την έννοια του Χρόνου. Ο μεγαλύτερος σκοτώνει, ΄΄κτίζει΄΄ κυριολεκτικά, τον νεότερο από ζήλια, φθόνο ή νοσταλγία της νιότης του, ευρισκόμενος σε πανικό, σε συνδυασμό με έναν σουηδικό θρύλο, κατά τον οποίο πρέπει να τρομάζεις άμα τυχόν αντικρίσεις τον ΄΄σωσία΄΄ σου. Δηλαδή, στους 2 όμοιους ή παρόμοιους, ο 1 περισσεύει. Οπότε σκοτώνω τον σωσία μου σημαίνει ουσιαστικά πως επιχειρώ να μπω στη δική του ηλικιακή θέση, κλέβοντας το χρόνο του. Όταν όμως οι υποψίες όλες δείξουν τον δολοφόνο, εκείνος δεν έχει άλλο παρά να ομολογήσει την ανοησία του. Ο Μήτσου γράφει μια παράδοξη και παράξενη ιστορία, που του δίδει την ευκαιρία να κάνει κατά τόπους ένα γραπτό μάθημα κατά τύπον δοκιμίου και να εκδιπλώσει έχοντας ήδη συλλέξει τις φιλοσοφικές του γνώσεις. Η γλώσσα της νουβέλας είναι χρησμώδης κατά τόπους, μυστηριακή, στριφνή, συγγενεύοντας με το παραφυσικό και το παράλογο. Ο Ντετερμινισμός ωστόσο ζητεί τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος. Κι έτσι όπως στην αρχαία τραγωδία, όλα πρέπει να έλθουν στο φως και να μπει μια τάξη στα πράγματα, η ύβρη να βρει την τιμωρία της. Τον γέρο καθηγητή Μπρούνο Γκούσταφσον τον τιμωρούν κατατρώγοντάς τον οι μέλισσες, αυτές που ταρίχευσαν το θύμα, Αριστείδη Μαργαρίτη, τον οποίο ο πρώτος ΄΄έκτισε΄΄ σε ένα πηγάδι στο Τρίστρατο της Φωκίδας (βλ. μύθο Οιδίποδα). Πιστεύω ότι ως νουβέλα και με δεδομένη την έκτασή της, η ιστορία ΄΄χάνει΄΄. Θα ήταν καλύτερα ο συγγραφέας να την έκανε την ιστορία του διήγημα, για να αποφύγει επαναλήψεις και θεωρητικές φλυαρίες και παρεκβάσεις. Η προσπάθεια να μεταγράψεις την ψυχολογία και τη φιλοσοφία στο πεδίο της μυθοπλασίας οδηγεί σε αμηχανία τον αναγνώστη, που διψάει μόνο για την εξέλιξη της πλοκής και επιθυμεί εκείνος μόνο να βρει την ερμηνεία του αινίγματος και όχι να του τη δώσει ως μασημένη τροφή ο ίδιος ο συγγραφέας.
Πέραν αυτού, το έργο δίδει στον Μήτσου μιαν ωραία ευκαιρία να κάνει ένα εμπεριστατωμένο μάθημα περί Χρόνου, Έρωτος και Θανάτου σε μικρό ή μεγάλο κοινό, μαθητικό ή άλλο.

Αρχίζω να φοβάμαι τους γέρους, με τα υπαρξιακά τους νοσήματα, τις ιδεοληψίες, τα ελλείμματα και τα βίτσια τους. Σκοτώνουν νεότερους; Είναι παιδόφιλοι; Μισούν τη νεότητα; Γίνονται πορνόγεροι; Εξαργυρώνουν με υλικά μέσα τη χαμένη τους ομορφιά και δροσιά;
Αλλά όπως λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας, "ο καθένας μόνος του μετράει μέσα του τον Χρόνο".

Πέτρος Χριστοφιλίδης