"H γεύση του καπνού στο στόμα σου"

18.6.2010

Η Ιωάννα Λυμούρη - Φέτση συνέγραψε το με τον παραπάνω τίτλο επιγραφόμενο θεατρικό έργο (εκδ. Γράμμα), το οποίο παραστάθηκε στον "Φούρνο" από την Θεατρική Ομάδα Amor Omnia το 2006. Διαβάζοντας το έργο, εισχωρεί κανείς στο πεδίο των ενδοοικογενειακών σχέσεων και μέσα από την προσωπική ιστορία και σχέση των Οδυσσέα - Κάλιας και Αλέξη γεννώνται σκέψεις γύρω από το ζήτημα της συναισθηματικής ισορροπίας, με την οποία ή άνευ της οποίας βαδίζουν πολλοί σύγχρονοι ήρωες. Όταν συντρίβονται οι οικογενειακές σχέσεις, καθένα από τα μέλη της "κοινότητας" κουβαλάει τα μυστικά του τραύματα, που είναι πολύ δύσκολο να κουκουλωθούν και τα οποία μετασχηματίζονται σε ένα μόρφωμα αποτελούμενο από υπεροψία, αλαζονεία, εγωισμό, εξουσιαστική διάθεση και την ίδια στιγμή από ενοχικές πιέσεις, χάσματα αυτοκριτικής, αυτοσαρκασμό και οδυνηρή ενδοσκόπηση. Ο χωρισμός διαλύει τη σχέση του ζεύγους και η συνέπεια αυτού του συμβάντος είναι η αποδυνάμωση και των δύο κεντρικών προσώπων. Αλλά, ωσάν μεταδοτικός ιός, το χαλασμένο κύτταρο της οικογενειακής δομής υπονομεύει και διαβρώνει και όλες τις μεταγενέστερες παρα-οικογενειακές σχέσεις. Ο πατέρας νοσταλγεί τα ωραία πρώτα χρόνια της σχέσης του και προσπαθεί με τη βία να επαναφέρει, ματαίως βέβαια, την πρότερη ατμόσφαιρα, όταν διακόπτει το ανελέητο κατηγορώ του εναντίον της μητέρας. Η μητέρα παγιδευμένη και αμήχανη μπρος στο δίπολο ή ζεύγμα "οικογένεια, μητρότητα - επαγγελματική ανέλιξη, καριέρα" γίνεται δέκτης επικρίσεων για την "ανικανότητά" της να εκτελέσει ορθά τους αλληλοσυγκρουόμενους ρόλους της. Το παιδί, σαν χαμένο, βυθισμένο στα σκοτάδια άγνοιας του παρελθόντος, αρχίζει και αυτό να δηλητηριάζει το πνεύμα του με φοβίες και υποψίες, προσπαθώντας να ερμηνεύσει πρόσωπα και πράγματα. Πατέρας, μητέρα και παιδί ζουν το "ανικανοποίητο" στις σχέσεις τους και ουσιαστικά διαψεύδουν τα "περί αυταρκείας". Η κοπέλα, η φίλη του παιδιού, χωρίς να το θέλει, ανοίγει την πόρτα και μπαίνει και αυτή μέσα στο σκοτεινό τούνελ των διαταραγμένων σχέσεων των προηγουμένων. Το έργο υψώνει ως βασικότατο παράγοντα οικογενειακής ευτυχίας και αρμονίας την παρουσία της Μητέρας, ως τροφού, ως παιδαγωγού, ως φορέα αγάπης και δείκτη καθαρών αξιών. Οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές του έργου (οι υπόλοιποι 2 είναι η φίλη του παιδιού και ένας ψυχίατρος-παρατηρητής της εσωτερικής ζωής) είναι όντα που ζητούν τη συμπάθειά μας, συντετριμμένα όπως είναι, αδύναμα να οργανώσουν την προσωπική τους ζωή με τρόπο τέτοιον ώστε να της δώσουν ρυθμό χαρωπό, τόνο ευφρόσυνο, μουσική ηδονική, μοιάζουν να τρεκλίζουν και "δαιμονισμένα" να παρασύρονται σε μάχες λόγων, ελέγχους εγκυρότητας της αληθείας, ανακριτικούς και νευρωτικούς διαλόγους. Ο καθένας έχει κάνει με τον τρόπο του κακό στον άλλον, ώστε το "τρίο" να συναποτελεί ένα πεδίο βλαβερών συνεξαρτήσεων. Απόδειξη τρανή ότι όταν κάτι δεν μας πάει καλά στη ζωή μας, ένας άνθρωπος ή περισσότεροι αποτελούν την αιτία της κακοδαιμονίας μας.
Η συγγραφέας δίνει δείγμα του δυναμισμού και συνάμα της νοσηρότητας των σύγχρονων (οικογενειακών) σχέσεων, που δυναμιτίζονται από την ισχύ των χαρακτήρων, την τάση επιβολής, την αδιαλλαξία, τη μοίρα του παρελθόντος που σαν σκιά πέφτει πάνω στο σώμα του παρόντος.
Το έργο τελειώνει με τρόπο δραματικό: με τον θάνατο της μητέρας, επιβεβαιώνοντας την πρόβλεψη του αναγνώστη ότι λύση θετική δεν θα βρεθεί και ότι το αδιέξοδο των σχέσεων φέρνοντας στο ρινγκ ξανά και ξανά τους ίδιους παλαιστές, δεν τους οδηγεί στη λύτρωση ή στην κάθαρση, αλλά στην πτώση, στη φθορά, στην καταστροφή.

Οι ήρωες δεν μπορούν να αποκοπούν από το παρελθόν τους και φέρουν τη "γεύση του καπνού στο στόμα τους".

Πέτρος Χριστοφιλίδης