Ένας ποιητής από τη Μπολώνια

Εντελώς απροσδόκητα έφυγε σήμερα από τη ζωή ο Lucio Dalla, κορυφαίος εκπρόσωπος της μεγάλης σχολής των ιταλών τραγουδοποιών. Είναι, δυστυχώς, ελάχιστα γνωστή στην Ελλάδα αυτή η πλούσια παράδοση, που, είναι η αλήθεια, εκτός από την αναγνώριση της μελωδικής γραμμής απαιτεί και ένα βαθμό εξοικείωσης με την ιταλική γλώσσα, ενίοτε και με την
πραγματικότητα της γειτονικής χώρας। Ευτυχώς στην περίπτωση του Dalla το ελληνικό κοινό στάθηκε κάπως πιο τυχερό, καθώς το απόλυτο αριστούργημά του (“Caruso”) έγινε διεθνώς γνωστό και αγαπήθηκε πάρα πολύ (μέχρι βαθμού υπερεκμεταλλεύσεως) και στη χώρα μας, ενώ άλλα δυο τραγούδια του (“L’anno che verrà” και “Anna e Marco”) ευτύχησαν να γίνουν γνωστά χάρη στις εξαιρετικές διασκευές του Διονύση Σαββόπουλου και των αδελφών Κατσιμίχα αντίστοιχα – ειδικά η δεύτερη διασκευή ξεπερνά σχεδόν το πρωτότυπο, μένοντας παράλληλα απόλυτα πιστή στο πνεύμα του και αφηγούμενη με ακρίβεια λέξεων και συναισθήματος την ίδια ιστορία. Ο Dalla υπήρξε λαμπρός εκπρόσωπος της σχολής της Μπολώνιας, που έχει γεννήσει ή
υιοθετήσει κορυφαίους εκπροσώπους του νεότερου ιταλικού τραγουδιού। Το έργο που αφήνει πίσω του είναι μεγάλο – και ίσως άνισο। Τα τελευταία χρόνια συνέθετε τραγούδια ενδιαφέροντα μεν, χωρίς όμως την έμπνευση των παλαιότερων δημιουργιών του। Ίσως είχε αλλάξει κι η εποχή – δεν είναι τυχαίο ότι κι ο ίδιος είχε επιλέξει εδώ και χρόνια νέες ενορχηστρώσεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις στα κλασικά του τραγούδια। Σε μια εντελώς προσωπική ανθολόγηση, εκ των πραγμάτων λειψή (ομολογώ ότι δε γνωρίζω παρά ένα μικρό μόνο μέρος του έργου του), θα ξεκινούσα από το παλαιό “4-3-1943” (η ημερομηνία γέννησης του καλλιτέχνη – το
τραγούδι είναι η τρυφερή ιστορία μιας μάνας που έφερε στον κόσμο το παιδί ενός
άγνωστου ανθρώπου της θάλασσας και το βάφτισε “Gesubambino” – «μικρό Ιησού») και θα συνέχιζα με το τόσο ανθρώπινο και αναπάντεχα εκ νέου επίκαιρο “Piazza Grande” – την σε πρώτο πρόσωπο εξομολόγηση ενός ανθρώπου που κοιμάται κάτω από τα αστέρια στα παγκάκια της μεγάλης πλατείας της πόλης। Από τη δεκαετία του 1970, αν δεν απατώμαι, προέρχεται το “La Sera dei Miracoli”, η «βραδιά των θαυμάτων», ένας ύμνος στη Ρώμη όπως πραγματικά είναι (κι όχι στο μύθο της), που για την περίσταση παρομοιάζεται με ένα πλοίο που "ίπταται" έχοντας για πανιά του χιλιάδες σεντόνια απλωμένα στα σπίτια της πόλης. Λίγο μετά ήρθε και το “L’anno che verrà”, διαχρονικό τραγούδι σε επιστολική μορφή για κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς, για τις ελπίδες και τα όνειρα (ακόμα και τα πιο τρελά) που αυτή η σημαδιακή μέρα επιτρέπει σε κάθε άνθρωπο। Στο “Anna e Marco” που, όπως είπα, τόσο ταιριαστά κι υπέροχα απέδωσαν και στα μέρη μας οι Κατσιμιχαίοι, οι προβολείς πέφτουν σε δυο νέους που, όπως τόσοι και τόσοι πριν και μετά από αυτούς, ζουν την καθημερινότητα της γειτονιάς τους και ονειρεύονται να αποδράσουν
πέρα από τον ορίζοντα του μικροκόσμου τους। Τέλος, όσο μου επιτρέπεται να βάλω αυτή τη λέξη σε μια τόσο μικρή αναδρομή, το 1986 έρχεται το “Caruso” – ένα τραγούδι-ύμνος στον μεγάλο τενόρο Ενρίκο Καρούζο και στους τελευταίους σπασμούς της ζωής του, όταν βαριά άρρωστος περίμενε το τέλος αγναντεύοντας τον υπέροχο κόλπο του Σορέντο κοντά στη Νάπολη… και τα φώτα από τις βάρκες του θύμιζαν τις νύχτες των θριάμβων του στην Αμερική… και η όψη μιας κοπέλας έκανε την αδύναμη πια καρδιά του να πεταρίσει για τελευταία φορά, τη θνήσκουσα φωνή του να τραγουδήσει σπαρακτικά: “Te voglio bene assai…” Ποιος ξέρει αν στις τελευταίες στιγμές του σήμερα το πρωί ο Lucio πρόλαβε να δει, όπως ο ίδιος έγραψε για τον Καρούζο, τη ζωή να φεύγει πίσω του σαν τον αφρό που αφήνει η έλικα της βάρκας στο θαλασσινό νερό। Το σίγουρο είναι ότι αυτός ο κυματισμός θα συνοδεύει νανουριστικά για πολλά χρόνια ακόμα όσους
γνώρισαν ή θα γνωρίσουν τις μουσικές του। Από τη μεριά μου νιώθω τυχερός που, ως βιαστικός και άγαρμπος ξένος, μπόρεσα να αποκρυπτογραφήσω κάτι, λιγοστό, από αυτό τον αφρό, που πορεύεται πια χωρίς τον καπετάνιο του στο μεγάλο ταξίδι του χρόνου.
Χ.Α.