Το όνομά του συνδεδεμένο πλέον με την αναγέννηση της περιοχής της Μεσσήνης, βάζει φωτιά χαράς και δέους σε όλη τη Μεσσηνία. Ξεκινώντας το 1986 έχει πετύχει ως σήμερα να καταστήσει την αρχαία Μεσσήνη τόπο ελκυστικό τόσο για τον επιστήμονα αρχαιολόγο όσο και για τον ντόπιο αρχαιογνώστη. Πώς να χωρέσουν 26 χρόνια αδιάλειπτης αναγεννητικής εργασίας σε μια διάλεξη 2 ωρών; Ο Πέτρος Θέμελης, θεμέλιο για το ΔΙΑΖΩΜΑ (Αντιπρόεδρός του), συνήρπασε, συγκλόνισε, συγκίνησε χθες το κοινό στην αίθουσα Δ. Μητρόπουλος του ΜΜΑ, ένα κοινό που δεν έκρυψε την καταγωγή του από τη Μεσσηνία (στην α΄ σειρά ο δήμαρχος Μεσσήνης, που απηύθυνε χαιρετισμό προς το κοινό, "είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε μαζί μας τον Πέτρο Θέμελη στον οποίον χρωστάμε πολλά - εάν ο δρόμος Μεσσήνης-αρχαίας Μεσσήνης παραδοθεί συν τον νέο δρόμο Αθήνας-Καλαμάτας, θα μπορείτε να έρχεσθε πολύ εύκολα και γρήγορα στην περιοχή μας, στην οποία θα χαρούμε να σας φιλοξενήσουμε"). Η τοπογράφηση της όλης περιοχής έγινε το 1986 με τη βοήθεια φοιτητών του ΕΜΠ.
Χρησιμοποιώντας Η/Υ με πολύ καλά συνδεδεμένες μεταξύ τους φωτογραφίες, ο αρχαιολόγος-ηγέτης έδειξε τον τόπο πριν και τον τόπο μετά και ένα ΄΄ααααα...΄΄ σχεδόν θα ακουγόταν μέσα από τα χείλη των θεατών με την ολική μεταμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου. Οι λιθοσωροί έγιναν υλικό για στερεωτικές επεμβάσεις και αναστηλώσεις εντυπωσιακές. Τα μνημεία εκεί που σωριάζονταν συντετριμμένα πάνω στο χώμα αναστήθηκαν θαρρείς και ανυψώθηκαν πάνω από τα μάτια της έκπληξης του καθενός επισκέπτη, αποκτώντας υπόσταση και όσο κυλά ο χρόνος τείνοντας προς την αρχική τους μορφή. Και σκεφτείτε, είπε ο Π. Θ., στην αρχαία Μεσσήνη δουλεύουμε μόνο 25 χρόνια - πού να συγκριθεί αυτή η δουλειά με την Αρχαία Ολυμπία ή τους Δελφούς, όπου υπάρχει μια ιστορία 150 χρόνων;
Οι εκπλήξεις της βραδιάς διά στόματος Ιωάννη Μάνου, Σταύρου Μπένου και Πέτρου Θέμελη
Ι. Μάνος: Υποσχέθηκε εκδήλωση διά της οποίας θα ζωντανέψει το θέατρο του Διονύσου!
Σ. Μπένος: Ο Π.Θ. έχει 3 πρωτοφανή χαρακτηριστικά: α) συμφιλιώνει τους αρχαιολόγους με την ελληνική κοινωνία, β) είναι ένας υποδειγματικός μάνατζερ που γνωρίζει να κάνει αυτό που λέγεται ΄΄πολιτιστική διαχείριση΄΄, απορροφά πόρους και χρησιμοποιεί καινοτόμους μεθόδους - τι έκανε στην αρχαία Μεσσήνη; βρήκε 30 παιδιά-αγρότες της περιοχής και τους έκανε φύλακες του αρχαιολογικού χώρου που τον αγαπούν και τον διαφυλάττουν προσφέροντας τις υπηρεσίες τους, γ) είναι οπαδός της αντίληψης πως ΄΄ό,τι σκάβουμε δεν το σκάβουμε στην τύχη ώστε να αφήσουμε πίσω μας λάκκους με νερά, ό,τι σκάβουμε το σκάβουμε με την επίγνωση της αξίας του, με τα κατάλληλα μέσα ώστε να αναδυθεί πλούσιο υλικό και επίσης ό,τι σκάβουμε φροντίζουμε έπειτα να το αναστηλώσουμε΄΄. Δηλ. όχι στα σκάμματα και στους ερειπιώνες.
Μόνο οι αρχαιολόγοι ως συλλογικότητα έμειναν αδιάφθοροι στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια και δεν υπέστειλαν τη σημαία των αξιών τους παρά τις συνεχείς πιέσεις που δέχονταν από διάφορα συμφέροντα.
Η αγάπη μου για την αρχαιολογία ξεκίνησε από τότε που ήμουν μαθητής όταν κάποια μέρα ένας αρχαιοδίφης της περιοχής, ο μπαρμπα-Γιάννης ο Ταβουλαρέας με πήρε από το χέρι βλέποντας πως έχω πολλές απορίες και με ξενάγησε στο Κάστρο της Καλαμάτας.
Π. Θέμελης: Είναι η 2η φορά που ομιλώ για τη Μεσσήνη. Η 1η ήταν πριν από 10 χρόνια σε μιαν εκδήλωση για τις μακέτες ορισμένων αρχαίων θεάτρων. Τότε είχε προβληθεί και ένα ντοκιμαντέρ για την αρχαία Μεσσήνη με την αρωγή του Χ. Λαμπράκη στον οποίον αφιερώνω αυτή την ομιλία. Θα δούμε εικόνες του τόπου το 2002 όταν πετάξαμε με ελικόπτερο πάνω από την περιοχή για να κάνουμε μια σύγκριση με το σήμερα (σημ.: στην ΕΤ 1 είχε προβληθεί προ 2-3 ετών εκπομπή σχετική του Παρασκηνίου).
(Στη συνέχεια ο Π.Θ. αρχίζει να αναλύει τα μέρη του αρχαιολογικού αυτού τόπου και επιμέρους θέματα: τις περιγραφές του Παυσανία για την πόλη, το Ιερόν της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος, την ίδρυση της πόλης τον 4ο αιώνα π.Χ. από τον Θηβαίο Επαμεινώνδα [369 π.Χ.] - η αρχαία Μεσσήνη αποτελεί πόλη ιδρυμένη τον αιώνα αυτόν όπως και η Μεγαλόπολη την οποία ίδρυσε και πάλι ο Επαμεινώνδας, την αρχαία Ιθώμη, την ιπποδάμεια πολεοδομία της, τον ανυπέρβλητο σπουδαιότατο γλύπτη Δαμοφώντα, που συνέδεσε τον κλασικισμό με το μπαρόκ και μιμήθηκε Φειδία και Πραξιτέλη, την περίφημη Αρκαδική Πύλη, την αγορά της πόλης, τον ναό της θεάς Μεσσάνας, το θησαυροφυλάκιο της πόλης νότια του ναού της Μεσσάνας, τον ενταφιασμό του Φιλοποίμενος Μεγαλοπολίτη της Αχαϊκής Συμπολιτείας το 183 π.Χ. στον ΄΄θησαυρό΄΄ της πόλης, τις 2 τράπεζες της αγοράς της πόλης, την θεά Ειλειθυία-θεά του τοκετού, τους Κουρήτες, τη Μονή Βουλκάνου όπου κάτω από τα θεμέλιά της βρίσκεται ο ναός του Δία Ιθωμάτα, το Ασκληπιείο όπου μέσα σε αυτό υπάρχει και ένα μικρό θέατρο, τις ανασκαφές στην περιοχή του Θεμιστοκλή Σοφούλη το 1895 και του Γ. Οικονόμου το 1926, την εντυπωσιακή ομολογουμένως ανάπλαση του Σταδίου της πόλης, τις Στοές του Γυμνασίου όπου για 3 χρόνια ασκούνταν εκεί η νεολαία της Μεσσήνης, το Τετρακιόνιο Πρόπυλο του Γυμνασίου, την τότε χρηματοδότηση από γυμνασίαρχους, το ότι βρέθηκαν εκεί θραύσματα από το παιχνίδι τρίλιζα που έπαιζαν οι έφηβοι, τους Αλεξανδρινούς γλύπτες που ήλθαν στη Μεσσήνη και συγκεκριμένα τον Απολλώνιο γιο του Ερμόδωρου και τον Δημήτριο, τον περίφημο Ερμή-ένα από τα ανευρεθέντα γλυπτά των παραπάνω, την εύρεση μοντέλων εργαστηρίου-ποδιών, χεριών κ.λπ. που χρησίμευαν για κατασκευή αγαλμάτων, το θέατρο, το Ιερό του Σεράπιδος και της Ίσιδος, τη χάραξη των κερκίδων επί του θεάτρου στο α΄ διάζωμα ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΩΣ ΤΟ ΘΕΡΟΣ 2012 ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΟΥΝ ΕΚΕΙ 2.000 ΛΙΘΙΝΑ ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ που υπάρχουν και θα τοποθετηθούν, την ύπαρξη κινητής σκηνής [δωρητές της οι Ρωμαίοι] στο θέατρο που θυμίζει την περίπτωση του θεάτρου της Σπάρτης, την ιστορία του θεάτρου από τον 2ο αιώνα π.Χ. ως τον 3ο αιώνα μ.Χ. δηλαδή ως τους ρωμαϊκούς χρόνους, τα γλυπτά εντυπωσιακά ομολογουμένως που βρέθηκαν στις ανασκαφές του θεάτρου, το περίφημο άγαλμα της Ίσιδος Πελαγίας που κρατούσε το ιστίο ενός πλοίου, άγαλμα περίοπτο και δύσκολο στη σύνθεση, του οποίου έχουν βρεθεί κομμάτια από το ιστίο, τις εύπορες οικογένειες της τότε Μεσσήνης που είχαν επεκταθεί στην Καμπανία της Κάτω Ιταλίας-Σικελίας αποκτώντας πολλά αξιώματα επί των ρωμαϊκών χρόνων και μεγάλο βιος, το γεγονός ότι η αρχαία Μεσσήνη κατά την φάση της Pax Romana υπήρξε μια πόλη υψηλού επιπέδου, τα ταφικά μνημεία Κ1 Κ2 Κ3 που υπάρχουν στον χώρο και ειδικά το Κ3 που είχε στέγη που έμοιαζε με αντίσκηνο, την αναστήλωση του Μαυσωλείου νότια του Σταδίου, όπου ήταν τοποθετημένες σαρκοφάγοι μεγάλης και εύπορης οικογένειας της περιοχής τα ίχνη της οποίας οικογένειας χάνονται μετά το 200 μ.Χ., το γεγονός ότι η περιοχή σώθηκε, από την επιστημονική ομάδα Π.Θ., από όλους τους μεταλλοκυνηγούς της περιοχής που είχαν την τάση να βγάζουν από τους λίθους τα μέταλλα, σίδηρο και μόλυβδο, για την εκμετάλλευσή τους και να αφήνουν [ευτυχώς] τους λίθους στην περιοχή, την ασπιδοειδή εικόνα που τοποθετήθηκε στο αέτωμα του Μαυσωλείου, το γεγονός της κατάπτωσης της πόλης από τον 4ο αιώνα μ.Χ.: τα δημόσια οικοδομήματα εγκαταλείπονται, ένας φοβερός σεισμός το 365 μ.Χ. χαλάει και τη Μεσσήνη - ο σεισμός αυτός ήταν τόσο τρομερός που προκάλεσε συνέπειες-βλάβες και στην Κρήτη και στην... Κύπρο με επίκεντρο ανάμεσα στα 2 αυτά μεγαλονήσια, καθώς έχουν βρεθεί σημάδια των βλαβών του στο Καστέλλι και στην Ελεύθερνα, ο σεισμός έδωσε τη χαριστική βολή στην πόλη της αρχαίας Μεσσήνης, τις πρωτοβυζαντινές βασιλικές που έχουν βρεθεί στον χώρο και ειδικά τη βασιλική του θεάτρου όπου γύρω της υπάρχουν τάφοι, συστάδες τάφων, ενώ κάτω από αυτήν έχει βρεθεί ναός μονόπτερος, ρωμαϊκό κτήριο με ψηφιδωτά δάπεδα όπου σε ένα από αυτά εικονίζεται ο περίφημος Αττικός Ανήρ που συνδέεται με την θεά Μεσσάνα κ.λπ.)
Π. Θ.: Ζούμε μέρες που μπορούν να παραβληθούν σε δόξα ακόμη και με τις ένδοξες μέρες της αρχαίας Μεσσήνης ειδικά κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, καθώς στο Στάδιο έχουν γίνει περίφημες εκδηλώσεις με συγκινητική συμμετοχή του κοινού, ντόπιων και ξένων.
Στο Μουσείο που υπάρχει στην περιοχή που ήταν δημιούργημα του Αναστάσιου Ορλάνδου, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΑ ΣΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΤΟΥ 17.000 ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ 8.500 ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ. Έχουν βρεθεί νομίσματα π.χ. της εποχής του Αδριανού. Με έναν τέτοιο πλούτο το όραμά μας είναι η κατασκευή ενός μεγάλου τοπικού μουσείου. Για τη χωροθέτησή του και την ανέγερσή του πρέπει να γίνει ένας διεθνής διαγωνισμός. Έχουμε στα χέρια μας περίπου 350 στρέμματα γης που αγοράστηκαν από ντόπιους κατόπιν συμφωνιών μαζί τους και μέσα στον χώρο αυτόν μπορεί να στεγαστεί το νέο μεγάλο μουσείο της Αρχαίας Μεσσήνης. Προκειμένου να καταλήξουμε σε συμφωνία με τους ανθρώπους της περιοχής, κάναμε πολλά: καθορισμός τιμών ζωνών και αντικειμενικών αξιών με βάση το έδαφος, π.χ. άλλη είναι η τιμή του ξερικού αγρού κ.λπ. Δεν είμαστε υπέρ των απαλλοτριώσεων που αυξάνουν την αξία των αγροτεμαχίων.
Πετύχαμε πολλά με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας, των πολιτικών, των νομαρχών, των δημάρχων κ.λπ. Λειτουργεί Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών που διαχειρίζεται τις ιδιωτικές δωρεές και χρηματικές προσφορές. Το έργο σίγουρα προχώρησε διότι απέφυγε την κρατική γραφειοκρατία. Ωστόσο, θα απορροφηθούν κονδύλια από το Δ΄ Χρηματοδοτικό Πρωτόκολλο (ΕΣΠΑ).
Μπορεί οιοσδήποτε από εσάς να έλθει να μας παρακολουθήσει την ώρα που σκάβουμε.
Συνεργαζόμαστε με ανθρώπους από όλον τον κόσμο.
Οι βασιλικές έχουν χτιστεί με υλικό οικοδομικό από τα αρχαία κτήρια.
Προκειμένου να αναστηλώσουμε ένα μνημείο μας βοηθούν οι αναπαραστάσεις και ειδικά τα φωτογραφικά ντοκουμέντα των αρχών του 20ού αιώνα. Το ίδιο το μνημείο μιλά συνήθως από μόνο του.
Ο Ασκληπιός εντάσσεται σε μια γενεαλογία που φτάνει ως το 2500 π.Χ. Ήταν βασιλεύς της Μεσσηνίας, πιο πολύ πολιτικός παρά ιατρός.
Η κοινωνία της αρχαίας πόλης ήταν συντηρητική. Το πολίτευμα ήταν τιμοκρατία και 10-15 μεγάλες οικογένειες είχαν στα χέρια τους τη γη και την πολιτική εξουσία.
Η Άρτεμις ονομάζεται Λιμνάτις από νερά λιμνάζοντα στην περιοχή. Ιερό ομώνυμο υπάρχει και στον Ταϋγετο αλλά την εκεί περιοχή την κατέλαβαν οι Λάκωνες.
Το οικοδομικό υλικό των μνημείων είναι αφενός ασβεστόλιθος και αφετέρου ψαμμίτης. Ο ψαμμίτης είναι ένα υλικό που επιχρίεται με μαρμαροκονία προκειμένου να μην έρχεται σε απευθείας επαφή με την ατμόσφαιρα, διότι αν συμβεί αυτό, λιώνει. Δεν βρήκαμε κανένα χρωματικό ίχνος πάνω στους ασβεστόλιθους που βρήκαμε από τις ανασκαφές.
Θέλουμε να συγκεντρωθούν οι αρχαιολόγοι της Μεσσηνίας και να μπορούν να δραστηριοποιηθούν ως ξεναγοί στη Μεσσήνη.
Η αγορά είναι ακόμη άσκαφτη.
Το μεσσηνιακό τείχος είχε περίμετρο γύρω στα 9,5 χλμ. αλλά μέσα στα τείχη ένα μεγάλο μέρος της γης ήταν αδόμητο.
Με τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος ο σύγχρονος άνθρωπος κάνει έναν διάλογο και τα μνημεία, οι πέτρες δεν είναι βωβά αντικείμενα, γεννώνται πολλές σημασίες και σύνθετα νοήματα από την προσέγγιση αυτή.
............................................................
Ήταν σκυμμένος πάνω από τις εικόνες και μιλούσε με μιαν άνεση ωσάν να κοιτούσε τα χέρια του. Στην εκπομπή του Παρασκηνίου θυμάμαι ότι είχε πει πως από μικρός είχε την αγάπη να παίζει με τα χώματα. Οι εικόνες του βίντεο δείχνουν εργάτες σκυμμένους επί ώρες πάνω από τους λάκκους να βγάζουν στο φως υπέροχα αγάλματα, να τα σκουπίζουν πόντο πόντο, να βρέχουν με νερό προσεκτικά τα ψηφιδωτά δάπεδα και το νερό να μαυρίζει δίπλα σε μια πλαστική λεκάνη. Σκέπτεσαι ότι κάτω από έναν επιστήμονα-ηγέτη υπάρχουν τόσοι πολλοί ανώνυμοι ήρωες δίχως τη συμβολή των οποίων τίποτε δεν θα μπορούσε να προχωρήσει. Και το βάρος από τις πέτρες ασήκωτο και οι ιμάντες πρέπει με ιερή ευλάβεια και προσοχή να σηκώσουν τα σπασμένα μέλη για να φτιάξουν το παζλ. Η ιστορία ανασυντίθεται. 26 χρόνια ένας άνθρωπος και οι συνεργάτες του χτένισαν σπιθαμή προς σπιθαμή αυτόν τον τόπο. Όταν ο αρχαιολόγος τον πρωτοείδε έμοιαζε με ένα πρωτόγονο χάλασμα, μια εγκαταλελειμμένη βλάβη - και τώρα στα μάτια όλων ανασταίνεται, όλοι κάνουν τα όνειρά τους και κάθε μέρα γεννά μέσα στο σκοτάδι του νου το θαύμα της επόμενης, με άλλα λόγια ο εργάτης, ο ξεναγός, ο επιστήμονας κοντεύει να γίνει αχόρταγος με την πρόοδο των εργασιών. Μας άνοιξε την όρεξη χθες το Διάζωμα. Μεταφερθήκαμε νοερά σε αυτό το μεγάλο πλάτωμα, σε αυτό το χαμηλό ισιάδι, όπου σε λίγον καιρό, σε ορισμένα χρόνια θα έχει τοποθετηθεί η στοά του γυμνασίου, θα έχει το θέατρο τα καθίσματά του, όσα κι αν μπορούν να εγκατασταθούν, θα έχει αλλάξει όψη και η αγορά και το στάδιο και το ταφικό μνημείο Κ3 όπως έχει ονομαστεί. Και αυτό το πώμα στο θησαυροφυλάκιο ποιαν ιδέα θα επιτρέπει να μετεωρίζεται στον νου του αδαή επισκέπτη; Πόσα στα αλήθεια κρύβουν αυτά τα άγια χώματα; Πόσες ιστορικές μεταβολές έχουν γνωρίσει; Ως και ο Γάλλος Μαιζόν το 1828 έφερε επιστημονικό συνεργείο και πάτησε πάνω τους. Και αυτός ο οραματιστής αρχαιολόγος, αυτός ο μεγάλος Έλλην, το ίδιο μεγάλος όπως και ο ιδρυτής αυτού του δραστήριου και εκλεκτού σωματείου, άραγε με ποιο περίοπτο άγαλμα μπορεί να παραβληθεί; Η μορφή του παρά το φαινομενικά χαμηλό ύψος της πρέπει να ξεπερνά τα 3,5 μέτρα, δηλαδή σίγουρα ξεπερνά το άγαλμα του γιγαντόσωμου ροπαλοφόρου Ηρακλή. Το πνεύμα του επιστήμονα είναι μια μακέτα της ελληνικής επικράτειας, όπου συναιρούνται τόποι, ήρωες, θεοί, παραδόσεις. Τέρας αρχαιολογικών γνώσεων, μυαλό-ξουράφι και χέρι-νυστέρι, κάνει πάντα μια επιτυχημένη εγχείρηση στα έγκατα της ελληνικής γης για να ξυπνήσει τις γενιές των κοιμισμένων Νεοελλήνων που μένουν αποβλακωμένοι με τα αναμασήματα της παροντικής κρίσης. Κρίση η αρχαιογνωσία δεν γνωρίζει. Και όποιος θέλει να σκάψει βαθιά τον τόπο του, να τον μελετήσει σχολαστικά, να κοιτάξει στο φως τον πηλό, το σκονισμένο νόμισμα, το χάλκινο καλλιτέχνημα, το βαρύ άγαλμα, όποιος θέλει να βάλει τη ζωή του σε μια συνεχή περιπέτεια αναμέτρησης με την απύθμενη γνώση του παρελθόντος, ξεχνά κάθε είδους προπαγάνδα περί κρίσης. Αυτά δε τα θαύματα τύπου Θέμελη δεν θέλουν μόνο χρήματα, θέλουν προπάντων γνώση και υψηλό φρόνημα, αγάπη για την Ελλάδα και ψυχή ακέραια, ήθος άμεμπτο. Αυτά τα θαύματα τα αγαπά και ο Θεός και οι θεοί και η επιστημονική τύχη, αλλά τίποτε δεν γίνεται χωρίς αυτοθυσία και άγρυπνη εποπτεία. Από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο, από την κορφή ως τα νύχια, όλα ελέγχονται και από όλα αντλείται γνώση. Όλα συγκρίνονται και όλα συναποτελούν την ενότητα του χώρου και του χρόνου, που ποτέ δεν θα καταστεί δυνατόν να ταυτιστεί με την χαμένη της ταυτότητα. Για έναν τέτοιο αγώνα, του Πέτρου Θέμελη και των θεμελιακών του συνεργατών, δεν λέγεται μόνο το ευχαριστώ - λέγεται και το συγγνώμη - που δεν γνώριζα ώστε να μπορέσω και εγώ να σηκώσω ένα πετραδάκι έστω από την ιερή γη των προγόνων, λέγεται και το λυπάμαι, που εδώ και 26 χρόνια έχασα το μακρύ αυτό χρονικό ενός πολέμου με το παρελθόν, την θαμμένη ύλη, τις αναστολές και τα εμπόδια που προβάλλει πολλάκις η ίδια η ανθρώπινη φύση, αυτή που ερευνητική και ακάματη μπορεί να ξεκινήσει από τα κτερίσματα ενός τάφου και να ανέβει ως την κορφή ενός λόφου για να συναντήσει έναν βωμό, ένα ιερό.
Η χθεσινή διάλεξη του Πέτρου Θέμελη μάς θέτει ένα ερώτημα-κόλαφο: μα καλά πώς ξοδεύετε, σεις Νεοέλληνες, τον χρόνο σας; με ποιες ασχολίες χωρίς κατάλοιπα, με ποιες μέριμνες χωρίς απολειφάδια, με ποιες συνήθειες χωρίς μελλοντικό αντίκρισμα; και, πώς, σεις Νεοέλληνες, ξοδεύετε το χρήμα σας, με ποιες επιλογές χωρίς δόξα, με ποιες αγορές χωρίς κλέος, με ποιες επενδύσεις χωρίς ιστορικό όφελος; Πόσο πολύ σας τρώγει η δύναμη του Εγώ σας ώστε να αγνοείτε τους αγώνες τους καλούς για την πρόοδο του Εμείς;
Ξυπνήστε, Νεοέλληνες, ξυπνήστε όπως ξυπνούν από τον αιώνιο ύπνο τους τα αγάλματα και ζουν μια δεύτερη ή μια τρίτη ζωή τους. Ξυπνήστε όπως θα ξυπνούσατε στον φοβερό σεισμό του 365 μ.Χ. για να σβήσετε από μπροστά σας τις πλάνες των παραστάσεων και των άδοξων και μάταιων ναρκισσιστικών επιδείξεων. Τώρα που ζωντανεύουν τόσες λησμονημένες μα ένδοξες μορφές, εσείς πού βρίσκεστε για να τις υποδεχθείτε;
ΤΟ ΔΙΑΖΩΜΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΙΑΣΟΥΜΕ ΘΕΣΗ - Η ΦΩΝΗ ΜΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΩΡΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΜΕΤΑΝΟΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ ΠΟΥ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΡΓΑ ΘΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙ ΠΩΣ ΣΕ ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΟΛΟΙ ΧΩΡΟΥΜΕ, ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΛΑΜΨΕΙΣ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ ΧΥΝΟΝΤΑΙ ΠΑΝΩ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΡΠΑΖΟΥΜΕ ΦΩΤΙΑ, ΜΑΝΙΚΟΙ ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΤΑ ΧΑΜΕΝΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΝΟΥΝ ΑΝΑΥΔΟΥΣ.
Τα μνημεία έτσι είναι και μια φανταστική επιστροφή: ένας ονειρεμένος γυρισμός στην παιδική μας ηλικία οπότε μέναμε άναυδοι από τις δημιουργίες θεών και ανθρώπων. Οπότε κάποιος άσημος πια ξεναγός, ίσως με το όνομα Ταβουλαρέας, σκιτσάριζε μέσα μας εν αγνοία μας το σχέδιο κάποιας μελλοντικής μας φιλοδοξίας, ένα σκαρίφημα της μέλλουσας ζωής μας. Μάντης, προφήτης, καθοδηγητής, μύστης, ένας μικρός θεός που μάς έδωσε στην τρυφερή μας ηλικία ένα κερί για να περπατήσουμε κάποτε στο μέλλον στο σκοτεινό μονοπάτι της αρχαίας γνώσης, μέσα από αγκάθια, πέτρες κοφτερές και θαμμένα οστά.
ΠΕΤΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΙΔΗΣ
Χρησιμοποιώντας Η/Υ με πολύ καλά συνδεδεμένες μεταξύ τους φωτογραφίες, ο αρχαιολόγος-ηγέτης έδειξε τον τόπο πριν και τον τόπο μετά και ένα ΄΄ααααα...΄΄ σχεδόν θα ακουγόταν μέσα από τα χείλη των θεατών με την ολική μεταμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου. Οι λιθοσωροί έγιναν υλικό για στερεωτικές επεμβάσεις και αναστηλώσεις εντυπωσιακές. Τα μνημεία εκεί που σωριάζονταν συντετριμμένα πάνω στο χώμα αναστήθηκαν θαρρείς και ανυψώθηκαν πάνω από τα μάτια της έκπληξης του καθενός επισκέπτη, αποκτώντας υπόσταση και όσο κυλά ο χρόνος τείνοντας προς την αρχική τους μορφή. Και σκεφτείτε, είπε ο Π. Θ., στην αρχαία Μεσσήνη δουλεύουμε μόνο 25 χρόνια - πού να συγκριθεί αυτή η δουλειά με την Αρχαία Ολυμπία ή τους Δελφούς, όπου υπάρχει μια ιστορία 150 χρόνων;
Οι εκπλήξεις της βραδιάς διά στόματος Ιωάννη Μάνου, Σταύρου Μπένου και Πέτρου Θέμελη
Ι. Μάνος: Υποσχέθηκε εκδήλωση διά της οποίας θα ζωντανέψει το θέατρο του Διονύσου!
Σ. Μπένος: Ο Π.Θ. έχει 3 πρωτοφανή χαρακτηριστικά: α) συμφιλιώνει τους αρχαιολόγους με την ελληνική κοινωνία, β) είναι ένας υποδειγματικός μάνατζερ που γνωρίζει να κάνει αυτό που λέγεται ΄΄πολιτιστική διαχείριση΄΄, απορροφά πόρους και χρησιμοποιεί καινοτόμους μεθόδους - τι έκανε στην αρχαία Μεσσήνη; βρήκε 30 παιδιά-αγρότες της περιοχής και τους έκανε φύλακες του αρχαιολογικού χώρου που τον αγαπούν και τον διαφυλάττουν προσφέροντας τις υπηρεσίες τους, γ) είναι οπαδός της αντίληψης πως ΄΄ό,τι σκάβουμε δεν το σκάβουμε στην τύχη ώστε να αφήσουμε πίσω μας λάκκους με νερά, ό,τι σκάβουμε το σκάβουμε με την επίγνωση της αξίας του, με τα κατάλληλα μέσα ώστε να αναδυθεί πλούσιο υλικό και επίσης ό,τι σκάβουμε φροντίζουμε έπειτα να το αναστηλώσουμε΄΄. Δηλ. όχι στα σκάμματα και στους ερειπιώνες.
Μόνο οι αρχαιολόγοι ως συλλογικότητα έμειναν αδιάφθοροι στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια και δεν υπέστειλαν τη σημαία των αξιών τους παρά τις συνεχείς πιέσεις που δέχονταν από διάφορα συμφέροντα.
Η αγάπη μου για την αρχαιολογία ξεκίνησε από τότε που ήμουν μαθητής όταν κάποια μέρα ένας αρχαιοδίφης της περιοχής, ο μπαρμπα-Γιάννης ο Ταβουλαρέας με πήρε από το χέρι βλέποντας πως έχω πολλές απορίες και με ξενάγησε στο Κάστρο της Καλαμάτας.
Π. Θέμελης: Είναι η 2η φορά που ομιλώ για τη Μεσσήνη. Η 1η ήταν πριν από 10 χρόνια σε μιαν εκδήλωση για τις μακέτες ορισμένων αρχαίων θεάτρων. Τότε είχε προβληθεί και ένα ντοκιμαντέρ για την αρχαία Μεσσήνη με την αρωγή του Χ. Λαμπράκη στον οποίον αφιερώνω αυτή την ομιλία. Θα δούμε εικόνες του τόπου το 2002 όταν πετάξαμε με ελικόπτερο πάνω από την περιοχή για να κάνουμε μια σύγκριση με το σήμερα (σημ.: στην ΕΤ 1 είχε προβληθεί προ 2-3 ετών εκπομπή σχετική του Παρασκηνίου).
(Στη συνέχεια ο Π.Θ. αρχίζει να αναλύει τα μέρη του αρχαιολογικού αυτού τόπου και επιμέρους θέματα: τις περιγραφές του Παυσανία για την πόλη, το Ιερόν της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος, την ίδρυση της πόλης τον 4ο αιώνα π.Χ. από τον Θηβαίο Επαμεινώνδα [369 π.Χ.] - η αρχαία Μεσσήνη αποτελεί πόλη ιδρυμένη τον αιώνα αυτόν όπως και η Μεγαλόπολη την οποία ίδρυσε και πάλι ο Επαμεινώνδας, την αρχαία Ιθώμη, την ιπποδάμεια πολεοδομία της, τον ανυπέρβλητο σπουδαιότατο γλύπτη Δαμοφώντα, που συνέδεσε τον κλασικισμό με το μπαρόκ και μιμήθηκε Φειδία και Πραξιτέλη, την περίφημη Αρκαδική Πύλη, την αγορά της πόλης, τον ναό της θεάς Μεσσάνας, το θησαυροφυλάκιο της πόλης νότια του ναού της Μεσσάνας, τον ενταφιασμό του Φιλοποίμενος Μεγαλοπολίτη της Αχαϊκής Συμπολιτείας το 183 π.Χ. στον ΄΄θησαυρό΄΄ της πόλης, τις 2 τράπεζες της αγοράς της πόλης, την θεά Ειλειθυία-θεά του τοκετού, τους Κουρήτες, τη Μονή Βουλκάνου όπου κάτω από τα θεμέλιά της βρίσκεται ο ναός του Δία Ιθωμάτα, το Ασκληπιείο όπου μέσα σε αυτό υπάρχει και ένα μικρό θέατρο, τις ανασκαφές στην περιοχή του Θεμιστοκλή Σοφούλη το 1895 και του Γ. Οικονόμου το 1926, την εντυπωσιακή ομολογουμένως ανάπλαση του Σταδίου της πόλης, τις Στοές του Γυμνασίου όπου για 3 χρόνια ασκούνταν εκεί η νεολαία της Μεσσήνης, το Τετρακιόνιο Πρόπυλο του Γυμνασίου, την τότε χρηματοδότηση από γυμνασίαρχους, το ότι βρέθηκαν εκεί θραύσματα από το παιχνίδι τρίλιζα που έπαιζαν οι έφηβοι, τους Αλεξανδρινούς γλύπτες που ήλθαν στη Μεσσήνη και συγκεκριμένα τον Απολλώνιο γιο του Ερμόδωρου και τον Δημήτριο, τον περίφημο Ερμή-ένα από τα ανευρεθέντα γλυπτά των παραπάνω, την εύρεση μοντέλων εργαστηρίου-ποδιών, χεριών κ.λπ. που χρησίμευαν για κατασκευή αγαλμάτων, το θέατρο, το Ιερό του Σεράπιδος και της Ίσιδος, τη χάραξη των κερκίδων επί του θεάτρου στο α΄ διάζωμα ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΩΣ ΤΟ ΘΕΡΟΣ 2012 ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΟΥΝ ΕΚΕΙ 2.000 ΛΙΘΙΝΑ ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ που υπάρχουν και θα τοποθετηθούν, την ύπαρξη κινητής σκηνής [δωρητές της οι Ρωμαίοι] στο θέατρο που θυμίζει την περίπτωση του θεάτρου της Σπάρτης, την ιστορία του θεάτρου από τον 2ο αιώνα π.Χ. ως τον 3ο αιώνα μ.Χ. δηλαδή ως τους ρωμαϊκούς χρόνους, τα γλυπτά εντυπωσιακά ομολογουμένως που βρέθηκαν στις ανασκαφές του θεάτρου, το περίφημο άγαλμα της Ίσιδος Πελαγίας που κρατούσε το ιστίο ενός πλοίου, άγαλμα περίοπτο και δύσκολο στη σύνθεση, του οποίου έχουν βρεθεί κομμάτια από το ιστίο, τις εύπορες οικογένειες της τότε Μεσσήνης που είχαν επεκταθεί στην Καμπανία της Κάτω Ιταλίας-Σικελίας αποκτώντας πολλά αξιώματα επί των ρωμαϊκών χρόνων και μεγάλο βιος, το γεγονός ότι η αρχαία Μεσσήνη κατά την φάση της Pax Romana υπήρξε μια πόλη υψηλού επιπέδου, τα ταφικά μνημεία Κ1 Κ2 Κ3 που υπάρχουν στον χώρο και ειδικά το Κ3 που είχε στέγη που έμοιαζε με αντίσκηνο, την αναστήλωση του Μαυσωλείου νότια του Σταδίου, όπου ήταν τοποθετημένες σαρκοφάγοι μεγάλης και εύπορης οικογένειας της περιοχής τα ίχνη της οποίας οικογένειας χάνονται μετά το 200 μ.Χ., το γεγονός ότι η περιοχή σώθηκε, από την επιστημονική ομάδα Π.Θ., από όλους τους μεταλλοκυνηγούς της περιοχής που είχαν την τάση να βγάζουν από τους λίθους τα μέταλλα, σίδηρο και μόλυβδο, για την εκμετάλλευσή τους και να αφήνουν [ευτυχώς] τους λίθους στην περιοχή, την ασπιδοειδή εικόνα που τοποθετήθηκε στο αέτωμα του Μαυσωλείου, το γεγονός της κατάπτωσης της πόλης από τον 4ο αιώνα μ.Χ.: τα δημόσια οικοδομήματα εγκαταλείπονται, ένας φοβερός σεισμός το 365 μ.Χ. χαλάει και τη Μεσσήνη - ο σεισμός αυτός ήταν τόσο τρομερός που προκάλεσε συνέπειες-βλάβες και στην Κρήτη και στην... Κύπρο με επίκεντρο ανάμεσα στα 2 αυτά μεγαλονήσια, καθώς έχουν βρεθεί σημάδια των βλαβών του στο Καστέλλι και στην Ελεύθερνα, ο σεισμός έδωσε τη χαριστική βολή στην πόλη της αρχαίας Μεσσήνης, τις πρωτοβυζαντινές βασιλικές που έχουν βρεθεί στον χώρο και ειδικά τη βασιλική του θεάτρου όπου γύρω της υπάρχουν τάφοι, συστάδες τάφων, ενώ κάτω από αυτήν έχει βρεθεί ναός μονόπτερος, ρωμαϊκό κτήριο με ψηφιδωτά δάπεδα όπου σε ένα από αυτά εικονίζεται ο περίφημος Αττικός Ανήρ που συνδέεται με την θεά Μεσσάνα κ.λπ.)
Π. Θ.: Ζούμε μέρες που μπορούν να παραβληθούν σε δόξα ακόμη και με τις ένδοξες μέρες της αρχαίας Μεσσήνης ειδικά κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, καθώς στο Στάδιο έχουν γίνει περίφημες εκδηλώσεις με συγκινητική συμμετοχή του κοινού, ντόπιων και ξένων.
Στο Μουσείο που υπάρχει στην περιοχή που ήταν δημιούργημα του Αναστάσιου Ορλάνδου, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΑ ΣΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΤΟΥ 17.000 ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ 8.500 ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ. Έχουν βρεθεί νομίσματα π.χ. της εποχής του Αδριανού. Με έναν τέτοιο πλούτο το όραμά μας είναι η κατασκευή ενός μεγάλου τοπικού μουσείου. Για τη χωροθέτησή του και την ανέγερσή του πρέπει να γίνει ένας διεθνής διαγωνισμός. Έχουμε στα χέρια μας περίπου 350 στρέμματα γης που αγοράστηκαν από ντόπιους κατόπιν συμφωνιών μαζί τους και μέσα στον χώρο αυτόν μπορεί να στεγαστεί το νέο μεγάλο μουσείο της Αρχαίας Μεσσήνης. Προκειμένου να καταλήξουμε σε συμφωνία με τους ανθρώπους της περιοχής, κάναμε πολλά: καθορισμός τιμών ζωνών και αντικειμενικών αξιών με βάση το έδαφος, π.χ. άλλη είναι η τιμή του ξερικού αγρού κ.λπ. Δεν είμαστε υπέρ των απαλλοτριώσεων που αυξάνουν την αξία των αγροτεμαχίων.
Πετύχαμε πολλά με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας, των πολιτικών, των νομαρχών, των δημάρχων κ.λπ. Λειτουργεί Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών που διαχειρίζεται τις ιδιωτικές δωρεές και χρηματικές προσφορές. Το έργο σίγουρα προχώρησε διότι απέφυγε την κρατική γραφειοκρατία. Ωστόσο, θα απορροφηθούν κονδύλια από το Δ΄ Χρηματοδοτικό Πρωτόκολλο (ΕΣΠΑ).
Μπορεί οιοσδήποτε από εσάς να έλθει να μας παρακολουθήσει την ώρα που σκάβουμε.
Συνεργαζόμαστε με ανθρώπους από όλον τον κόσμο.
Οι βασιλικές έχουν χτιστεί με υλικό οικοδομικό από τα αρχαία κτήρια.
Προκειμένου να αναστηλώσουμε ένα μνημείο μας βοηθούν οι αναπαραστάσεις και ειδικά τα φωτογραφικά ντοκουμέντα των αρχών του 20ού αιώνα. Το ίδιο το μνημείο μιλά συνήθως από μόνο του.
Ο Ασκληπιός εντάσσεται σε μια γενεαλογία που φτάνει ως το 2500 π.Χ. Ήταν βασιλεύς της Μεσσηνίας, πιο πολύ πολιτικός παρά ιατρός.
Η κοινωνία της αρχαίας πόλης ήταν συντηρητική. Το πολίτευμα ήταν τιμοκρατία και 10-15 μεγάλες οικογένειες είχαν στα χέρια τους τη γη και την πολιτική εξουσία.
Η Άρτεμις ονομάζεται Λιμνάτις από νερά λιμνάζοντα στην περιοχή. Ιερό ομώνυμο υπάρχει και στον Ταϋγετο αλλά την εκεί περιοχή την κατέλαβαν οι Λάκωνες.
Το οικοδομικό υλικό των μνημείων είναι αφενός ασβεστόλιθος και αφετέρου ψαμμίτης. Ο ψαμμίτης είναι ένα υλικό που επιχρίεται με μαρμαροκονία προκειμένου να μην έρχεται σε απευθείας επαφή με την ατμόσφαιρα, διότι αν συμβεί αυτό, λιώνει. Δεν βρήκαμε κανένα χρωματικό ίχνος πάνω στους ασβεστόλιθους που βρήκαμε από τις ανασκαφές.
Θέλουμε να συγκεντρωθούν οι αρχαιολόγοι της Μεσσηνίας και να μπορούν να δραστηριοποιηθούν ως ξεναγοί στη Μεσσήνη.
Η αγορά είναι ακόμη άσκαφτη.
Το μεσσηνιακό τείχος είχε περίμετρο γύρω στα 9,5 χλμ. αλλά μέσα στα τείχη ένα μεγάλο μέρος της γης ήταν αδόμητο.
Με τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος ο σύγχρονος άνθρωπος κάνει έναν διάλογο και τα μνημεία, οι πέτρες δεν είναι βωβά αντικείμενα, γεννώνται πολλές σημασίες και σύνθετα νοήματα από την προσέγγιση αυτή.
............................................................
Ήταν σκυμμένος πάνω από τις εικόνες και μιλούσε με μιαν άνεση ωσάν να κοιτούσε τα χέρια του. Στην εκπομπή του Παρασκηνίου θυμάμαι ότι είχε πει πως από μικρός είχε την αγάπη να παίζει με τα χώματα. Οι εικόνες του βίντεο δείχνουν εργάτες σκυμμένους επί ώρες πάνω από τους λάκκους να βγάζουν στο φως υπέροχα αγάλματα, να τα σκουπίζουν πόντο πόντο, να βρέχουν με νερό προσεκτικά τα ψηφιδωτά δάπεδα και το νερό να μαυρίζει δίπλα σε μια πλαστική λεκάνη. Σκέπτεσαι ότι κάτω από έναν επιστήμονα-ηγέτη υπάρχουν τόσοι πολλοί ανώνυμοι ήρωες δίχως τη συμβολή των οποίων τίποτε δεν θα μπορούσε να προχωρήσει. Και το βάρος από τις πέτρες ασήκωτο και οι ιμάντες πρέπει με ιερή ευλάβεια και προσοχή να σηκώσουν τα σπασμένα μέλη για να φτιάξουν το παζλ. Η ιστορία ανασυντίθεται. 26 χρόνια ένας άνθρωπος και οι συνεργάτες του χτένισαν σπιθαμή προς σπιθαμή αυτόν τον τόπο. Όταν ο αρχαιολόγος τον πρωτοείδε έμοιαζε με ένα πρωτόγονο χάλασμα, μια εγκαταλελειμμένη βλάβη - και τώρα στα μάτια όλων ανασταίνεται, όλοι κάνουν τα όνειρά τους και κάθε μέρα γεννά μέσα στο σκοτάδι του νου το θαύμα της επόμενης, με άλλα λόγια ο εργάτης, ο ξεναγός, ο επιστήμονας κοντεύει να γίνει αχόρταγος με την πρόοδο των εργασιών. Μας άνοιξε την όρεξη χθες το Διάζωμα. Μεταφερθήκαμε νοερά σε αυτό το μεγάλο πλάτωμα, σε αυτό το χαμηλό ισιάδι, όπου σε λίγον καιρό, σε ορισμένα χρόνια θα έχει τοποθετηθεί η στοά του γυμνασίου, θα έχει το θέατρο τα καθίσματά του, όσα κι αν μπορούν να εγκατασταθούν, θα έχει αλλάξει όψη και η αγορά και το στάδιο και το ταφικό μνημείο Κ3 όπως έχει ονομαστεί. Και αυτό το πώμα στο θησαυροφυλάκιο ποιαν ιδέα θα επιτρέπει να μετεωρίζεται στον νου του αδαή επισκέπτη; Πόσα στα αλήθεια κρύβουν αυτά τα άγια χώματα; Πόσες ιστορικές μεταβολές έχουν γνωρίσει; Ως και ο Γάλλος Μαιζόν το 1828 έφερε επιστημονικό συνεργείο και πάτησε πάνω τους. Και αυτός ο οραματιστής αρχαιολόγος, αυτός ο μεγάλος Έλλην, το ίδιο μεγάλος όπως και ο ιδρυτής αυτού του δραστήριου και εκλεκτού σωματείου, άραγε με ποιο περίοπτο άγαλμα μπορεί να παραβληθεί; Η μορφή του παρά το φαινομενικά χαμηλό ύψος της πρέπει να ξεπερνά τα 3,5 μέτρα, δηλαδή σίγουρα ξεπερνά το άγαλμα του γιγαντόσωμου ροπαλοφόρου Ηρακλή. Το πνεύμα του επιστήμονα είναι μια μακέτα της ελληνικής επικράτειας, όπου συναιρούνται τόποι, ήρωες, θεοί, παραδόσεις. Τέρας αρχαιολογικών γνώσεων, μυαλό-ξουράφι και χέρι-νυστέρι, κάνει πάντα μια επιτυχημένη εγχείρηση στα έγκατα της ελληνικής γης για να ξυπνήσει τις γενιές των κοιμισμένων Νεοελλήνων που μένουν αποβλακωμένοι με τα αναμασήματα της παροντικής κρίσης. Κρίση η αρχαιογνωσία δεν γνωρίζει. Και όποιος θέλει να σκάψει βαθιά τον τόπο του, να τον μελετήσει σχολαστικά, να κοιτάξει στο φως τον πηλό, το σκονισμένο νόμισμα, το χάλκινο καλλιτέχνημα, το βαρύ άγαλμα, όποιος θέλει να βάλει τη ζωή του σε μια συνεχή περιπέτεια αναμέτρησης με την απύθμενη γνώση του παρελθόντος, ξεχνά κάθε είδους προπαγάνδα περί κρίσης. Αυτά δε τα θαύματα τύπου Θέμελη δεν θέλουν μόνο χρήματα, θέλουν προπάντων γνώση και υψηλό φρόνημα, αγάπη για την Ελλάδα και ψυχή ακέραια, ήθος άμεμπτο. Αυτά τα θαύματα τα αγαπά και ο Θεός και οι θεοί και η επιστημονική τύχη, αλλά τίποτε δεν γίνεται χωρίς αυτοθυσία και άγρυπνη εποπτεία. Από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο, από την κορφή ως τα νύχια, όλα ελέγχονται και από όλα αντλείται γνώση. Όλα συγκρίνονται και όλα συναποτελούν την ενότητα του χώρου και του χρόνου, που ποτέ δεν θα καταστεί δυνατόν να ταυτιστεί με την χαμένη της ταυτότητα. Για έναν τέτοιο αγώνα, του Πέτρου Θέμελη και των θεμελιακών του συνεργατών, δεν λέγεται μόνο το ευχαριστώ - λέγεται και το συγγνώμη - που δεν γνώριζα ώστε να μπορέσω και εγώ να σηκώσω ένα πετραδάκι έστω από την ιερή γη των προγόνων, λέγεται και το λυπάμαι, που εδώ και 26 χρόνια έχασα το μακρύ αυτό χρονικό ενός πολέμου με το παρελθόν, την θαμμένη ύλη, τις αναστολές και τα εμπόδια που προβάλλει πολλάκις η ίδια η ανθρώπινη φύση, αυτή που ερευνητική και ακάματη μπορεί να ξεκινήσει από τα κτερίσματα ενός τάφου και να ανέβει ως την κορφή ενός λόφου για να συναντήσει έναν βωμό, ένα ιερό.
Η χθεσινή διάλεξη του Πέτρου Θέμελη μάς θέτει ένα ερώτημα-κόλαφο: μα καλά πώς ξοδεύετε, σεις Νεοέλληνες, τον χρόνο σας; με ποιες ασχολίες χωρίς κατάλοιπα, με ποιες μέριμνες χωρίς απολειφάδια, με ποιες συνήθειες χωρίς μελλοντικό αντίκρισμα; και, πώς, σεις Νεοέλληνες, ξοδεύετε το χρήμα σας, με ποιες επιλογές χωρίς δόξα, με ποιες αγορές χωρίς κλέος, με ποιες επενδύσεις χωρίς ιστορικό όφελος; Πόσο πολύ σας τρώγει η δύναμη του Εγώ σας ώστε να αγνοείτε τους αγώνες τους καλούς για την πρόοδο του Εμείς;
Ξυπνήστε, Νεοέλληνες, ξυπνήστε όπως ξυπνούν από τον αιώνιο ύπνο τους τα αγάλματα και ζουν μια δεύτερη ή μια τρίτη ζωή τους. Ξυπνήστε όπως θα ξυπνούσατε στον φοβερό σεισμό του 365 μ.Χ. για να σβήσετε από μπροστά σας τις πλάνες των παραστάσεων και των άδοξων και μάταιων ναρκισσιστικών επιδείξεων. Τώρα που ζωντανεύουν τόσες λησμονημένες μα ένδοξες μορφές, εσείς πού βρίσκεστε για να τις υποδεχθείτε;
ΤΟ ΔΙΑΖΩΜΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΙΑΣΟΥΜΕ ΘΕΣΗ - Η ΦΩΝΗ ΜΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΩΡΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΜΕΤΑΝΟΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ ΠΟΥ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΡΓΑ ΘΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙ ΠΩΣ ΣΕ ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΟΛΟΙ ΧΩΡΟΥΜΕ, ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΛΑΜΨΕΙΣ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ ΧΥΝΟΝΤΑΙ ΠΑΝΩ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΡΠΑΖΟΥΜΕ ΦΩΤΙΑ, ΜΑΝΙΚΟΙ ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΤΑ ΧΑΜΕΝΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΝΟΥΝ ΑΝΑΥΔΟΥΣ.
Τα μνημεία έτσι είναι και μια φανταστική επιστροφή: ένας ονειρεμένος γυρισμός στην παιδική μας ηλικία οπότε μέναμε άναυδοι από τις δημιουργίες θεών και ανθρώπων. Οπότε κάποιος άσημος πια ξεναγός, ίσως με το όνομα Ταβουλαρέας, σκιτσάριζε μέσα μας εν αγνοία μας το σχέδιο κάποιας μελλοντικής μας φιλοδοξίας, ένα σκαρίφημα της μέλλουσας ζωής μας. Μάντης, προφήτης, καθοδηγητής, μύστης, ένας μικρός θεός που μάς έδωσε στην τρυφερή μας ηλικία ένα κερί για να περπατήσουμε κάποτε στο μέλλον στο σκοτεινό μονοπάτι της αρχαίας γνώσης, μέσα από αγκάθια, πέτρες κοφτερές και θαμμένα οστά.
ΠΕΤΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΙΔΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου