10.5.2011
(Ορισμένοι διαβάζοντας το επόμενο κείμενο, ίσως διαβάσουν καλύτερα τον εαυτό τους. Απολαύστε το.)
.................................................................................
Η δημόσια υπηρεσία (μια φανταστική ιστορία)
(αντί του Β΄ Μέρους από το βιβλίο του Richard Sennett Ο ελαστικοποιημένος άνθρωπος, μια φανταστική ιστορία-διασκευή τμημάτων του έργου, από τον Μ. Βαρδή).
Ο κ. Κλείτου είναι ένας νέος δημόσιος υπάλληλος, ως εκ τούτου συλλαμβάνει τον εαυτό του να αισθάνεται σαν το γαλατικό χωριό, περιτριγυρισμένο από τις ρωμαϊκές φρουρές (και χωρίς μαγικό φίλτρο). Η εποχή δεν «σηκώνει» τους δημοσίους υπαλλήλους. Θυμάται τα νιάτα του όταν και αυτός δούλευε στον ιδιωτικό τομέα, έχοντας έναν βαθύ φθόνο (μείγμα αποστροφής και ζήλειας) για όλους αυτούς «μέσα στα γραφεία». Ο έλεγχος της συνείδησής του είναι αναδρομικός.
Μόνο που ο κ. Κλείτου είναι περισσότερο τραγικός απ’ όσο νομίζει. Το «δημόσιο» σαν ασφαλές λιμάνι ανάπτυξης της προσωπικότητας και υπηρεσίας του κοινού καλού δεν υπάρχει από καιρό. Ακούει γύρω του κραυγές για αναξιόπιστους δημοσίους υπαλλήλους, αντιπαραγωγικούς και γραφειοκράτες. Ακούει και νομίζει ότι ανήκει σε κάποια αποχαυνωτική «συγκλητική τάξη». Και απέξω είναι οι «πληβείοι» που ετοιμάζουν την επανάστασή τους! Το δημόσιο φθείρει, εκμαυλίζει, οδηγεί σε αποτυχίες και αδιέξοδα. Μόνο κάποια στιγμή συνειδητοποιεί ότι πέρα από τα σλόγκαν του «έξω κόσμου», η άλωση του δημοσίου έχει ήδη επέλθει. Είναι γεγονός. Από τα μέσα. Έσωθεν. Η επανάσταση του κόσμου δεν έχει πλέον άλλο νόημα από το να βάλει την τελειωτική σφραγίδα σ’ έναν επιτελεσμένο θάνατο.
Συνειδητοποιεί σιγά-σιγά (αφού είναι βραδύνους, ως δημόσιος υπάλληλος) ότι η «ευέλικτη εξειδίκευση» του νέου καπιταλισμού είναι η προθυμία ν’ αφήνεις τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του εξωτερικού κόσμου να καθορίζουν την εσωτερική δομή (των εταιρειών, τώρα και του δημοσίου). Συναντά στην καθημερινότητά του υπηρεσιακά προβλήματα που αφήνονται για την επίλυσή τους στις κατώτερες βαθμίδες, σε βαθμό εξάντλησης. Συγκέντρωση χωρίς συγκεντροποίηση! Η διοίκηση ολοένα και περισσότερο μεταβιβάζει τη λειτουργία της στα κάτω μέρη μίας δομής που δεν έχει πια το σχήμα της πυραμίδας, αλλά είναι σπειροειδής. Αυτό βαφτίζεται «απογραφειοκρατικοποίηση». Οι ανώτεροι πάντα δεν ξέρουν και δεν έχουν την ευθύνη. Αυτά μεταβιβάζονται, και μαζί μ’ αυτά και οι αποτυχίες. Ο κατακερματισμός της ευθύνης πανηγυρίζεται ελευθεριακά, όμως ο κ. Κλείτου ξέρει ότι αυτό το πανηγύρι είναι ο άλλος τρόπος για να πεις ότι δεν πρέπει να υπάρχει σχέδιο και σκοπός, που μια γραφειοκρατία οφείλει να υπηρετεί, αλλά, όπως στις εταιρείες, κάθε φορά-κάθε στιγμή τα σχέδια επανεπινοούνται και ανασκευάζονται (ευέλικτος καπιταλισμός).
Να έχεις ιδέες, να προτείνεις και να αναλαμβάνεις ρίσκα. Άλλο ένα σλόγκαν επιτυχίας. Λες και ο δημόσιος μηχανισμός είναι η ABM ή η Microsoft, ο κ. Κλείτου πρέπει να παίρνει ρίσκα, άρα να ζει στην ασάφεια και στην αβεβαιότητα. Το άγχος επιτείνεται γι’ αυτόν, καθώς η επίθεση στη γραφειοκρατία και στους περιορισμούς στην οργάνωση ναρκοθετεί τον ισομερή καταμερισμό του πλούτου: πλέον εκείνοι που μπορούν ν’ αρπάξουν τα πάντα, απλώς το κάνουν! Είναι υπερβολικός ο κ. Κλείτου. Υπάρχουν οι ομάδες εργασίας, αυτά τα μικρά παραγωγικά κυκλώματα, στα οποία κυριαρχούν οι διαπροσωπικές δεξιότητες, η επικοινωνία και η προσαρμοστικότητα. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για τη συσσωρευμένη πείρα των «παλαιών», δεν ενδιαφέρουν οι εξειδικευμένες πληροφορίες, το μόνο που έχει σημασία είναι «να μην αφήνεις να σου προσάπτουν τίποτα». Είναι υπερβολικός ο κ. Κλείτου. Ζει σ’ έναν τύπο εξουσίας που είναι χωρίς κύρος: όταν οι υπάλληλοι έχουν την ανάγκη να δικαιολογηθούν, δεν υπάρχει κανείς ανώτερος ν’ απαντήσει. Ο θεός του Καλβίνου έχει φύγει (μαζί με τον Weber). Είναι υπερβολικός ο κ. Κλείτου. Aπλώς, πρέπει να αποστασιοποιείται, να είναι καλός ομαδικός παίχτης, να συλλαμβάνει το άμεσο καθήκον, και να μην εμπλέκεται σε μηχανορραφίες και αντιζηλίες. Δεν του ζητείται τίποτε άλλο.
Όμως, ας μην τον αδικούμε. Είναι παλιομοδίτης. Ο φιλόσοφος Paul Ricoeur έλεγε «όταν κάποιος υπολογίζει σ’ εμένα, είμαι υπόλογος για τις πράξεις μου ενώπιον κάποιου άλλου». Ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι μπορούμε να συμμορφωνόμαστε μ’ αυτόν τον κανόνα μόνο αν φανταζόμαστε συνεχώς ότι κάποιος παρακολουθεί όλα όσα κάνουμε και λέμε και επιπλέον αυτός ο μάρτυρας δεν είναι παθητικός παρατηρητής, αλλά κάποιος που στηρίζεται σ’ εμάς. Για να είμαστε αξιόπιστοι, πρέπει να νιώθουμε ότι κάποιος μάς έχει ανάγκη. Ποιος έχει πλέον ανάγκη τον κ. Κλείτου, για να είναι αξιόπιστος; To σύστημα εκπέμπει αδιαφορία. Οι αγορές κυριαρχούν, τα πάντα αλλάζουν κάθε στιγμή, ανασχεδιάζονται οι επιχειρήσεις και οι εργάτες είναι αναλώσιμοι. Φευγαλέες υπάρξεις. Σκιώδεις δημόσιοι υπάλληλοι. Δεν έχει σημασία ο κ. Κλείτου, ούτε για τον ίδιο του τον εαυτό.
Οι ύμνοι στην ανεξαρτησία και στην αυτονομία, οι προωθημένες απόψεις για ευέλικτα ωράρια και μικρό αλλά ευέλικτο κράτος, γεννούν το αίσθημα του ευάλωτου. Ο κ. Κλείτου δεν εμπιστεύεται πλέον κανέναν, διότι προϋπόθεση για να εμπιστευθείς είναι να μην αισθάνεσαι ευάλωτος. Ο κ. Κλείτου είχε φίλους σαν αυτόν. Δεν τους εμπιστεύεται πλέον και δεν τον εμπιστεύονται. Ζουν στο ρευστό πεδίο του μοντάζ και του συμφύρματος, αυτό το πεδίο δεν έχει γραμμική αφήγηση, δεν συνενώνει κομμάτια σ’ ένα σχέδιο, δεν έχει όραμα, δεν δημιουργεί «χαρακτήρες» (δηλαδή φιλίες, δηλαδή συγκρούσεις).
Ο καθένας είναι πια ελεύθερος να επανεπινοεί τον εαυτό του! Φτωχέ κ. Κλείτου!!
MANΩΛΗΣ ΒΑΡΔΗΣ
ΠΗΓΗ: www.democracycrisis.com
(Ορισμένοι διαβάζοντας το επόμενο κείμενο, ίσως διαβάσουν καλύτερα τον εαυτό τους. Απολαύστε το.)
.................................................................................
Η δημόσια υπηρεσία (μια φανταστική ιστορία)
(αντί του Β΄ Μέρους από το βιβλίο του Richard Sennett Ο ελαστικοποιημένος άνθρωπος, μια φανταστική ιστορία-διασκευή τμημάτων του έργου, από τον Μ. Βαρδή).
Ο κ. Κλείτου είναι ένας νέος δημόσιος υπάλληλος, ως εκ τούτου συλλαμβάνει τον εαυτό του να αισθάνεται σαν το γαλατικό χωριό, περιτριγυρισμένο από τις ρωμαϊκές φρουρές (και χωρίς μαγικό φίλτρο). Η εποχή δεν «σηκώνει» τους δημοσίους υπαλλήλους. Θυμάται τα νιάτα του όταν και αυτός δούλευε στον ιδιωτικό τομέα, έχοντας έναν βαθύ φθόνο (μείγμα αποστροφής και ζήλειας) για όλους αυτούς «μέσα στα γραφεία». Ο έλεγχος της συνείδησής του είναι αναδρομικός.
Μόνο που ο κ. Κλείτου είναι περισσότερο τραγικός απ’ όσο νομίζει. Το «δημόσιο» σαν ασφαλές λιμάνι ανάπτυξης της προσωπικότητας και υπηρεσίας του κοινού καλού δεν υπάρχει από καιρό. Ακούει γύρω του κραυγές για αναξιόπιστους δημοσίους υπαλλήλους, αντιπαραγωγικούς και γραφειοκράτες. Ακούει και νομίζει ότι ανήκει σε κάποια αποχαυνωτική «συγκλητική τάξη». Και απέξω είναι οι «πληβείοι» που ετοιμάζουν την επανάστασή τους! Το δημόσιο φθείρει, εκμαυλίζει, οδηγεί σε αποτυχίες και αδιέξοδα. Μόνο κάποια στιγμή συνειδητοποιεί ότι πέρα από τα σλόγκαν του «έξω κόσμου», η άλωση του δημοσίου έχει ήδη επέλθει. Είναι γεγονός. Από τα μέσα. Έσωθεν. Η επανάσταση του κόσμου δεν έχει πλέον άλλο νόημα από το να βάλει την τελειωτική σφραγίδα σ’ έναν επιτελεσμένο θάνατο.
Συνειδητοποιεί σιγά-σιγά (αφού είναι βραδύνους, ως δημόσιος υπάλληλος) ότι η «ευέλικτη εξειδίκευση» του νέου καπιταλισμού είναι η προθυμία ν’ αφήνεις τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του εξωτερικού κόσμου να καθορίζουν την εσωτερική δομή (των εταιρειών, τώρα και του δημοσίου). Συναντά στην καθημερινότητά του υπηρεσιακά προβλήματα που αφήνονται για την επίλυσή τους στις κατώτερες βαθμίδες, σε βαθμό εξάντλησης. Συγκέντρωση χωρίς συγκεντροποίηση! Η διοίκηση ολοένα και περισσότερο μεταβιβάζει τη λειτουργία της στα κάτω μέρη μίας δομής που δεν έχει πια το σχήμα της πυραμίδας, αλλά είναι σπειροειδής. Αυτό βαφτίζεται «απογραφειοκρατικοποίηση». Οι ανώτεροι πάντα δεν ξέρουν και δεν έχουν την ευθύνη. Αυτά μεταβιβάζονται, και μαζί μ’ αυτά και οι αποτυχίες. Ο κατακερματισμός της ευθύνης πανηγυρίζεται ελευθεριακά, όμως ο κ. Κλείτου ξέρει ότι αυτό το πανηγύρι είναι ο άλλος τρόπος για να πεις ότι δεν πρέπει να υπάρχει σχέδιο και σκοπός, που μια γραφειοκρατία οφείλει να υπηρετεί, αλλά, όπως στις εταιρείες, κάθε φορά-κάθε στιγμή τα σχέδια επανεπινοούνται και ανασκευάζονται (ευέλικτος καπιταλισμός).
Να έχεις ιδέες, να προτείνεις και να αναλαμβάνεις ρίσκα. Άλλο ένα σλόγκαν επιτυχίας. Λες και ο δημόσιος μηχανισμός είναι η ABM ή η Microsoft, ο κ. Κλείτου πρέπει να παίρνει ρίσκα, άρα να ζει στην ασάφεια και στην αβεβαιότητα. Το άγχος επιτείνεται γι’ αυτόν, καθώς η επίθεση στη γραφειοκρατία και στους περιορισμούς στην οργάνωση ναρκοθετεί τον ισομερή καταμερισμό του πλούτου: πλέον εκείνοι που μπορούν ν’ αρπάξουν τα πάντα, απλώς το κάνουν! Είναι υπερβολικός ο κ. Κλείτου. Υπάρχουν οι ομάδες εργασίας, αυτά τα μικρά παραγωγικά κυκλώματα, στα οποία κυριαρχούν οι διαπροσωπικές δεξιότητες, η επικοινωνία και η προσαρμοστικότητα. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για τη συσσωρευμένη πείρα των «παλαιών», δεν ενδιαφέρουν οι εξειδικευμένες πληροφορίες, το μόνο που έχει σημασία είναι «να μην αφήνεις να σου προσάπτουν τίποτα». Είναι υπερβολικός ο κ. Κλείτου. Ζει σ’ έναν τύπο εξουσίας που είναι χωρίς κύρος: όταν οι υπάλληλοι έχουν την ανάγκη να δικαιολογηθούν, δεν υπάρχει κανείς ανώτερος ν’ απαντήσει. Ο θεός του Καλβίνου έχει φύγει (μαζί με τον Weber). Είναι υπερβολικός ο κ. Κλείτου. Aπλώς, πρέπει να αποστασιοποιείται, να είναι καλός ομαδικός παίχτης, να συλλαμβάνει το άμεσο καθήκον, και να μην εμπλέκεται σε μηχανορραφίες και αντιζηλίες. Δεν του ζητείται τίποτε άλλο.
Όμως, ας μην τον αδικούμε. Είναι παλιομοδίτης. Ο φιλόσοφος Paul Ricoeur έλεγε «όταν κάποιος υπολογίζει σ’ εμένα, είμαι υπόλογος για τις πράξεις μου ενώπιον κάποιου άλλου». Ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι μπορούμε να συμμορφωνόμαστε μ’ αυτόν τον κανόνα μόνο αν φανταζόμαστε συνεχώς ότι κάποιος παρακολουθεί όλα όσα κάνουμε και λέμε και επιπλέον αυτός ο μάρτυρας δεν είναι παθητικός παρατηρητής, αλλά κάποιος που στηρίζεται σ’ εμάς. Για να είμαστε αξιόπιστοι, πρέπει να νιώθουμε ότι κάποιος μάς έχει ανάγκη. Ποιος έχει πλέον ανάγκη τον κ. Κλείτου, για να είναι αξιόπιστος; To σύστημα εκπέμπει αδιαφορία. Οι αγορές κυριαρχούν, τα πάντα αλλάζουν κάθε στιγμή, ανασχεδιάζονται οι επιχειρήσεις και οι εργάτες είναι αναλώσιμοι. Φευγαλέες υπάρξεις. Σκιώδεις δημόσιοι υπάλληλοι. Δεν έχει σημασία ο κ. Κλείτου, ούτε για τον ίδιο του τον εαυτό.
Οι ύμνοι στην ανεξαρτησία και στην αυτονομία, οι προωθημένες απόψεις για ευέλικτα ωράρια και μικρό αλλά ευέλικτο κράτος, γεννούν το αίσθημα του ευάλωτου. Ο κ. Κλείτου δεν εμπιστεύεται πλέον κανέναν, διότι προϋπόθεση για να εμπιστευθείς είναι να μην αισθάνεσαι ευάλωτος. Ο κ. Κλείτου είχε φίλους σαν αυτόν. Δεν τους εμπιστεύεται πλέον και δεν τον εμπιστεύονται. Ζουν στο ρευστό πεδίο του μοντάζ και του συμφύρματος, αυτό το πεδίο δεν έχει γραμμική αφήγηση, δεν συνενώνει κομμάτια σ’ ένα σχέδιο, δεν έχει όραμα, δεν δημιουργεί «χαρακτήρες» (δηλαδή φιλίες, δηλαδή συγκρούσεις).
Ο καθένας είναι πια ελεύθερος να επανεπινοεί τον εαυτό του! Φτωχέ κ. Κλείτου!!
MANΩΛΗΣ ΒΑΡΔΗΣ
ΠΗΓΗ: www.democracycrisis.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου