(Το κείμενο μεταφράζεται εις μνήμην Λεωνίδα Κύρκου.)
02.06.1986
ΕΛΛΑΔΑ
Ανοιχτοί ορίζοντες
Οι ευρωκομμουνιστές δεν θέλουν πλέον να είναι κομμουνιστές παρά μόνο "δημιουργικοί μαρξιστές".
"Σύντροφοι, πού είναι τα σύμβολά μας;" ακουγόταν με ανησυχία στη συνεδριακή αίθουσα. Το σφυροδρέπανο είχε εξαφανιστεί. Οι Έλληνες ευρωκομμουνιστές αποφάσισαν στο 4ο κομματικό τους συνέδριο που έλαβε χώρα στα μέσα Μαϊου να αποχαιρετήσουν τον κομμουνισμό.
"Σύντροφοι, πού είναι τα σύμβολά μας;" ακουγόταν με ανησυχία στη συνεδριακή αίθουσα. Το σφυροδρέπανο είχε εξαφανιστεί. Οι Έλληνες ευρωκομμουνιστές αποφάσισαν στο 4ο κομματικό τους συνέδριο που έλαβε χώρα στα μέσα Μαϊου να αποχαιρετήσουν τον κομμουνισμό.
Δυναμικές υποχωρήσεις γύρω από το μαρξιστικό-λενινιστικό λεξιλόγιο, ο εξοβελισμός από την κομματική σημαία του σφυροδρέπανου, μια νέα ονομασία του κόμματος χωρίς το "Κ", όλα αυτά θα έπρεπε να τα κάνει δελεαστικά για όλους τους μη ορθόδοξους αριστερούς μια νεοϊδρυθείσα πολιτική παράταξη.
Οι Έλληνες κομμουνιστές από τον Εμφύλιο πόλεμο, τέλη της δεκαετίας του ΄40, μέχρι το 1974, μέχρι δηλαδή την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας, βρίσκονταν στην παρανομία. Από το ΚΚΕ που τότε είχε ως έδρα του το Βουκουρέστι, το 1968, αποχώρησαν ορισμένοι σύντροφοι, οι οποίοι εναντιώθηκαν στην επιτήρηση της Μόσχας.
Οι Έλληνες κομμουνιστές από τον Εμφύλιο πόλεμο, τέλη της δεκαετίας του ΄40, μέχρι το 1974, μέχρι δηλαδή την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας, βρίσκονταν στην παρανομία. Από το ΚΚΕ που τότε είχε ως έδρα του το Βουκουρέστι, το 1968, αποχώρησαν ορισμένοι σύντροφοι, οι οποίοι εναντιώθηκαν στην επιτήρηση της Μόσχας.
Λόγω του ότι στο νέο κόμμα συμμετείχαν και σύντροφοι από την πατρίδα, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας εργάζονταν στο παρασκήνιο ή έλιωναν στις φυλακές και στις νήσους εξορίας, ονομάστηκαν οι αποσχισμένοι "Κομμουνιστικό Κόμμα Εσωτερικού" - σε αντίθεση με το μητρικό κόμμα που παρέμενε πιστό στη Μόσχα, το οποίο για λόγους διάκρισης ονομάστηκε "Κομμουνιστικό Κόμμα Εξωτερικού".
Μετά τη νομιμοποίηση των δύο κομμάτων και την επιστροφή στην πατρίδα πολλών συντρόφων του εξωτερικού, τα δύο κόμματα πήραν διαφορετικούς δρόμους. Οι του ΚΚΕσωτερικού κατέκριναν την έφοδο των Σοβιετικών στην Πράγα καθώς και στο Αφγανιστάν, τέθηκαν αλληλέγγυοι με το Πολωνικό "Σύμφωνο της Βαρσοβίας", επέκριναν την πολιτική των χωρών του "σοσιαλιστικού ρεαλισμού" και μεταβλήθηκαν σε ένα ευρωκομμουνιστικό κίνημα.
Μετά τη νομιμοποίηση των δύο κομμάτων και την επιστροφή στην πατρίδα πολλών συντρόφων του εξωτερικού, τα δύο κόμματα πήραν διαφορετικούς δρόμους. Οι του ΚΚΕσωτερικού κατέκριναν την έφοδο των Σοβιετικών στην Πράγα καθώς και στο Αφγανιστάν, τέθηκαν αλληλέγγυοι με το Πολωνικό "Σύμφωνο της Βαρσοβίας", επέκριναν την πολιτική των χωρών του "σοσιαλιστικού ρεαλισμού" και μεταβλήθηκαν σε ένα ευρωκομμουνιστικό κίνημα.
Σε αντίθεση με τους μισητούς αδελφούς τους του ΚΚΕ, χαιρέτισαν την προσχώρηση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και στρατεύθηκαν υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Κατ' αντίθεση με το σοσιαλιστικό κυβερνητικό κόμμα στο ξεκίνημα της θητείας του, οι ευρωκομμουνιστές ήταν σύμφωνοι ακόμη και με την ενσωμάτωση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Ο Πέτρος Κουναλάκης, ο Νο 3 στην κομματική ιεραρχία, δήλωνε: "Είμαστε ρεαλιστές".
Ένας ρεαλισμός ωστόσο, τον οποίον οι Έλληνες ψηφοφόροι δεν τίμησαν: το ΚΚΕσωτερικού παρέμεινε μια δεξαμενή της αριστερής, μη δογματικής ιντελιγκέντσιας των φοιτητών και των ακαδημαϊκών, των μεσαίων στελεχών και των ειδικευμένων εργατών. Ακόμη και οι γόνοι των παλαιοδεξιών πολιτικών, όπως για παράδειγμα η κόρη του πρώην Υπουργού Εθνικής Αμύνης Ευαγγέλου Αβέρωφ, υποτάχθηκαν στη διακριτική γοητεία της παράταξης.
Οι του ΚΚΕσωτερικού μπήκαν σαν σφήνα μεταξύ του Σοσιαλιστή Παπανδρέου και των ορθόδοξων κομμουνιστών, οι οποίοι είχαν με το μέρος τους τις ψήφους της εργατικής τάξης. Το πιο υψηλό ποσοστό σε εκλογική αναμέτρηση πέτυχαν στις Ευρωεκλογές του 1984 με 3,4%. Στις τελευταίες εκλογές του Ιουνίου 1985 μόνο ο αρχηγός Λεωνίδας Κύρκος μπήκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Ο καθοριστικός παράγοντας για την απομάκρυνση των συντρόφων του ΚΚΕσωτερικού από τα παλαιά σύμβολα και την ιδεολογία στάθηκε η διαπίστωση ότι το ρεζερβουάρ των ψηφοφόρων και για τα δύο κομμουνιστικά κόμματα άδειασε στο 12% των ψήφων. Για τον λόγο αυτόν, μίλησε ο Κύρκος για τη "μετεξέλιξη" του μίνι-κόμματος σε έναν φορέα μιας πλατύτερης Αριστεράς. Ο Κύρκος ζήτησε από τους συντρόφους του "να εγκαταλείψουν τα πεδία των μικροαντιπαλοτήτων και να αναρριχηθούν στα όρη των ανοιχτών οριζόντων". Κύρκος: "Ο Λένιν θα κρυφογελούσε με χαιρεκακία αν έβλεπε πώς συγκρουόμαστε γύρω από την ιδιαιτερότητά μας και πώς επιμένουμε με βυζαντινή ακαμψία στον τίτλο μας και όχι στις ιδέες μας".
Οι του ΚΚΕσωτερικού μπήκαν σαν σφήνα μεταξύ του Σοσιαλιστή Παπανδρέου και των ορθόδοξων κομμουνιστών, οι οποίοι είχαν με το μέρος τους τις ψήφους της εργατικής τάξης. Το πιο υψηλό ποσοστό σε εκλογική αναμέτρηση πέτυχαν στις Ευρωεκλογές του 1984 με 3,4%. Στις τελευταίες εκλογές του Ιουνίου 1985 μόνο ο αρχηγός Λεωνίδας Κύρκος μπήκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Ο καθοριστικός παράγοντας για την απομάκρυνση των συντρόφων του ΚΚΕσωτερικού από τα παλαιά σύμβολα και την ιδεολογία στάθηκε η διαπίστωση ότι το ρεζερβουάρ των ψηφοφόρων και για τα δύο κομμουνιστικά κόμματα άδειασε στο 12% των ψήφων. Για τον λόγο αυτόν, μίλησε ο Κύρκος για τη "μετεξέλιξη" του μίνι-κόμματος σε έναν φορέα μιας πλατύτερης Αριστεράς. Ο Κύρκος ζήτησε από τους συντρόφους του "να εγκαταλείψουν τα πεδία των μικροαντιπαλοτήτων και να αναρριχηθούν στα όρη των ανοιχτών οριζόντων". Κύρκος: "Ο Λένιν θα κρυφογελούσε με χαιρεκακία αν έβλεπε πώς συγκρουόμαστε γύρω από την ιδιαιτερότητά μας και πώς επιμένουμε με βυζαντινή ακαμψία στον τίτλο μας και όχι στις ιδέες μας".
Φυσικά μια τέτοια αίρεση δεν έμεινε χωρίς αντίδραση. Ο Γενικός Γραμματέας Γιάννης Μπανιάς, ο ηγέτης των παραδοσιακών, προειδοποίησε ότι αυτή "η φυγή προς τα εμπρός" θα μπορούσε να καταλήξει σε "άλμα στο κενό". Ο Μπανιάς ηττήθηκε στο συνέδριο και δεν επανεξελέγη. Τον επόμενο χρόνο, την άνοιξη, θα πρέπει το ιδρυτικό συνέδριο να συγκαλέσει ένα νέο αριστερό κόμμα. Από το παλαιό λεξιλόγιο παρέμεινε ως ενωτική αξίωση για όλους τους αριστερούς ο όρος "δημιουργικός μαρξισμός".
Ο Λεωνίδας Κύρκος που εξελέγη Γενικός Γραμματέας, επιβλήθηκε ως μία από τις πιο χαρισματικές φιγούρες της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Έγινε κομμουνιστής στα 19 του. Το 1949 οι νικητές του Εμφυλίου Πολέμου τον καταδίκασαν, σπουδαστή τότε της Ιατρικής, σε θάνατο. Τότε γλίτωσε από το μοιραίο, ωστόσο κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και αργότερα κατά την Επταετία πέρασε συνολικά 12 χρόνια στη φυλακή. Καθώς στη φυλακή ήταν απαγορευμένη η κατοχή μουσικών οργάνων, ο Κύρκος δεν μπορούσε να κάνει το χόμπι του. Κι έτσι ασχολούνταν με τη μουσική χωρίς όργανο, με τις δικές του δυνάμεις: μεταξύ άλλων, ο Κύρκος μπορούσε να παίζει σφυρίζοντας την 5η Συμφωνία του Μπετόβεν από την αρχή ως το τέλος. Στις εκδηλώσεις της κομματικής νεολαίας "χαλάρωνε" τις ομιλίες του παίζοντας μελωδίες με τη φυσαρμόνικά του. Αυτός ο σκληρός στους λόγους του μυστακοφόρος πολιτικός κατάφερε 6 φορές να μπει στο Κοινοβούλιο. Οι συμπάθειες για τον ''Έλληνα Μπερλίνγκουερ", όπως τον αποκάλεσε το περιοδικό "Πολιτικά Θέματα", υπερέβαιναν τα κομματικά σύνορα. Αυτό το ήξερε καλά ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, για τον οποίον ο ''τετραπέρατος'' Κύρκος ήταν ένας "κομμουνιστής των σαλονιών". Ο Κύρκος θα μπορούσε να αποτελέσει την εναλλακτική επιλογή για πολλούς δυσαρεστημένους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Για πολλά χρόνια ο Κύρκος παρέχει ''πολιτική στέγη" σε κείνους που βλέπουν τον Παπανδρέου να απομακρύνεται από τον αριστερό δρόμο.
Ανοιχτά σε συνεργασία (με τη νέα παράταξη) είναι διάφορα πρόσωπα όπως, για παράδειγμα, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Γεράσιμος Αρσένης ή συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ που έχουν πάρει αποστάσεις από την άτεγκτη κομματική γραμμή του σοσιαλιστή πρωθυπουργού και έχουν αποκλειστεί από το κόμμα (SPIEGEL 14/1986).
Ωστόσο τα κέρδη των "Πραγματιστών" μπορούν να φέρουν και απώλειες σε Δογματικούς για τη ''Νέα Ελληνική Αριστερά", όπως θα ονομάζονται από δω και στο εξής οι ευρωκομμουνιστές. Για το τι λοιπόν θα βγει, την άνοιξη του 1987, από αυτό το ''βάπτισμα'' αναρωτιέται το αριστερό περιοδικό "Αντί": "Θα είναι άραγε ένα σούπερ-κόμμα ή ένα σούπερ-μάρκετ;".
Μτφρ.: Π.Χ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου